پرورش خلاقیت با استفاده از روش اسکمپر
زمان مطالعه: 8 دقیقه
این فایل ادامه فایل پرورش خلاقیت با استفاده از داستان پردازی است.
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه رادیویی از رادیو مادر.
قرار است که ما مادران کمک بکنیم تا خلاقیت فرزندانمان زیاد بشود.
در روبرو شدن با صخره، رود همیشه برنده است، برای اینکه قدرتش زیادتر از صخره نیست، ولی پشتکارش زیادتر از صخره است.
من از شما میخواهم که در این برنامهها و بازیهایی که به شما یاد میدهم، پشتکار خیلی زیادی داشته باشید. قطعاً میتوانید شما یک مخترع، یک مبتکر، و یک خلاق بسیار ارزشمند را برای جامعه پرورش بدهید.
امروز در خدمت شما هستم برای اینکه بیایم از سوالهای اسکمپر، استفاده کنیم تا خلاقیت کودکمان افزایش پیدا کند.
این سوالها، سوالهایی هست که در اصل برای ایجاد یک اختراع میتواند به کار برود. قرارِ است که این سوالها را از کودکانمان بپرسیم.
در مورد چیزهای مختلف، فقط حواس خود را جمع کنید.
سرفصلهای این مقاله
- 4 نکته است که در پاسخ به این سوالها باید به آن توجه کنید:
- چطوری میتوانم این لیوان را تغییر بدهم تا کاربری جدیدی پیدا بکند؟
- خب حالا چه تغییراتی میتوانید بدهید؟
- آیا میتوانیم لیوان را بلندتر بسازیم؟ پهنتر چطور؟ ضخیمتر؟
- چه اهداف دیگری میتوانیم جایگزین آن کنیم؟
- برای افزایش دقت و تمرکز و حافظه فعال کتابهای زیر را به شما پیشنهاد میدهیم:
- کتاب افزایش دقت و تمرکز برای کودکان
- کتاب افزایش دقت و تمرکز برای جوانان و بزرگسالان
- کتاب افزایش دقت و تمرکز برای سالمندان
- کتاب راهکارهای افزایش حافظه فعال
4 نکته است که در پاسخ به این سوالها باید به آن توجه کنید:
- اولین چیزی که در موارد دیگر خلاقیت هم ذکر کرده بودیم، انتقاد ممنوع.
- ایدهها هر چقدر عجیب غریبتر باشند، بهتر است.
- هر چقدر، تعداد ایدهها بیشتر باشد، بهترِ است.
- آخر سر بهترین کار این است که ایدههای خود را با همدیگر ترکیب کنید و اصلاح کنید.
پس این ۴ تا مطلب جزوه قوانین کار ما هست.
برای افزایش خلاقیت کودکان، حالا میایم سراغ سوالها، در این سری کاری که داریم، یک سری سوال مطرح است، که هر کدام را میتوانید برای یک وسیله یا یک ماده بیان کنید.
مثلاً، شما روی میز آشپزخانهی خود یک لیوان گذاشتید. آن وقت میتوانید از کودکان این سوالها را در مورد لیوان مطرح کنید.
سوالها دستههای مختلفی دارد که هر دسته را میتوانیم حداقل یک دانه از آن را برای وسیلهای که در نظر میگیرید به کار ببرید؛ ولی قطعاً نمیتوانیم همهی آن را جواب بدهیم. همهی اینها در اصل در یک راستای کاری هستند.
مثلاً، آیا میتوانیم از لیوان استفادهی دیگری هم بکنیم؟ واقعاً میشود، خودتان فکر کنید چه کارهایی میتوانیم با یک لیوان انجام بدیم؟ البته بستگی به جنس آن هم دارد، ولی کارهای بسیار زیادی میتوانیم برای آن انجام بدهیم.
یا نوعی دیگر سوال را مطرح کنم این هست که چه کاربردهای دیگری دارد این لیوان؟
این موادی که این لیوان را ساخته میتوانسته کاربرد دیگری داشته باشد؟
چه چیز دیگری میتوانستم با این لیوان بسازم؟
چطوری میتوانم این لیوان را تغییر بدهم تا کاربری جدیدی پیدا بکند؟
خب این مسائل میتواند در مورد یک لیوان، در مورد تابلویی که در گوشهی اتاق شما هست، جامدادی که کودک دارد کار میکند، مدادش، کتابش، کیفمان، کفشمان و هزارتا مورد دیگر مطرح بشود.
اصل این است که یک مادر شکار لحظهها را بلد باشد و در فرصتهایی که میبیند کودک، توانایی این را دارد که این سوالها را مطرح کند و پاسخ بشنود، به او عمل کند.
حتی ممکن است ما در حمام باشیم زمانی که داریم فرزندمان را میشوریم، در مورد صابونی که داریم استفاده میکنیم یا لیف کودکمان این مسائل را مطرح کنیم.
قطعاً همه اینها میتواند کمک کند به کودکمان برای اینکه یک طرح خلاقانهتری از آن شیای که ما داریم برای او در نظر میگیریم، ارائه بدهد.
دستهی دوم سوالها این است که چه چیز دیگری شبیه این وجود دارد؟ مثلاً، ما میگوییم پارچ شبیه لیوان است یا خیلی چیزهای دیگر ممکنه کاربری شبیه لیوان داشته باشد.
چه ایدهی مشابه دیگری را میتوانیم از آن برداشت کنیم؟
چه شباهتهایی مثلاً میان لیوان و یک ملاقه وجود دارد؟
این لیوان رو میتوانستیم شبیه چه چیزهای دیگری بسازیم؟
مثلاً، یک لیوان و کاسه آیا میتوانست، لیوان شبیه کاسه ساخته بشود؟ چه اهداف مشابهی را میتوانیم برای آن مطرح کنیم؟
خب کاسه و لیوان اهداف مشابه آنها تقریباً معلوم است. هر دو برای خوردن و نوشیدن میتوانند به کار بروند.
خب حالا چه تغییراتی میتوانید بدهید؟
اینها دسته سوم سوالهای (اسکمپر) ما هست.
آیا تغییر رنگ میتواند لیوان ما داشته باشد؟
بو، طعم، صدا، طول، عرض، ارتفاع، قطر، تغییر مقدار آن، حجم آن، اندازه، فاصله دستهی آن از لیوان، و نوعی که قرار گرفته است.
حالا اگر دسته داشته باشد ممکن است اصلاً دسته را نداشته باشد.
خوب تغییرات از نظر مکانی از نظر جنس و طرح و شکل و نقشهای که ساخته شده است، زاویهی دید افراد، الآن طراحی خیلی جدیدی از لیوان داریم. من الآن لیوان را اینجا به کار بردم به عنوان مثال.
شما میتوانید از هر کدام از وسایلی که الآن دوروبر شما هست را نگاه کنید و ببینید و استفاده کنید و همین سوالها را برای آن مطرح کنید.
دستهی بعدی سوالها این هست که، آیا میتوانیم اینها را بزرگتر بسازیم؟
قطعاً برای لیوان پاسخ بله است. ولی برای هر چیزی قطعاً نمیتوانیم بله را بگوییم.
چه چیزی را میتوانیم به لیوانمان اضافه کنیم؟ آیا میتوانیم لیوان را محکمتر کنیم؟
خوب الآن چه چیزهایی به لیوان اضافه شدن؟
مثلاً، میتوانیم بگوییم در را اضافه کنیم. یک قاشق کنارش ممکن اضافه کرده باشند. برای هم زدن، حالا شما چه چیزی اضافه میکنید؟
کودک شما شاید بگوید وارمر اضافه میکنم. گرم کننده باشد. شاید برعکس خنک کننده به آن بخواهد اضافه کند.
پنکه کنار دسته لیوان، یک پنکهی کوچولو باشد. هر وقت خیلی مایع داغی توی آن بود بزنیم پنکه و خنک بشود.
نه پنکهی خیلی بزرگ، یک وسیلهی خنک کننده بتوانیم به آن اضافه کنیم. یا چیزهای بسیار زیادی دیگر که میتوانیم به آن اضافه کنیم.
آیا میتوانیم لیوان را بلندتر بسازیم؟ پهنتر چطور؟ ضخیمتر؟
آیا میتواند طرح روی آن برجسته باشد؟ برجستهتر چطور؟
یعنی هر مدلی را که ما داریم میآییم یک سوالی مطرح میکنیم، که کودک فکر کند چه تغییری به این لیوان میشود داد که یک اختراع جدید ارائه بشود.
یک طرح مبتکرانه ارائه بشود. آیا میشود دوتا وسیله را کنار هم جمع بکنیم؟
این هم جزو همان دسته سوال (اسکمپر) است، که مثلاً من گفتم دو تا قاشق را کنار لیوان تعبیه کنیم.
چه چیزهایی را میتوان با آن ترکیب کنیم؟
آیا میتوانیم دو تا وسیله را که دو تا اهداف مختلف دارند کنار هم بگذاریم؟ بله الآن در بازار
خیلی از این ترکیبات را شما میتوانید ببینید. مثلاً، یک وسیله است که ۲۰ تا کار انجام میدهد.
خوب حالا ما همین چیزی را میخواهیم برای کودکمان طوری به او بگوییم که افزایش خلاقیت برای او بشود و او مداوم به وسایل اطرافش وقتی نگاه میکند، نگاه کنیم ببینیم آیا میتواند چیزهای خلاقانه از آن دربیاورد و بسازد یا نه.
دستهی بعدی سوالها این هست که چه چیزی را میتوانیم جایگزین این لیوان بکنیم؟
چه کسی میتواند جای آن قرار بگیرد؟
چه اهداف دیگری میتوانیم جایگزین آن کنیم؟
اینها دست سوالهایی هستند که برای خلاق کردن کودکمان با روش اسکمپر مطرح شده است.
ولی همه اینها شاید جالب نباشد برای لیوان به کار بردن.
چه زمانی، چه مکانی، چه فرآیندی، میتوانیم اجرا بکنیم.
اینها سوالهای مطرح شده در دستهی بعدی ما هستند.
خب دو تا از دسته سوالهای ما باقی ماندند.
یک اینکه آیا میتوانیم کوچکترش بکنیم؟ حذف کنیم؟
همیشه خلاقیت یا اختراع از این نشات نگرفته که یک چیزی را اضافه بکنیم. به یک وسیلهای بعضی وقتها کم کردن هم منجر به رشد خلاقیت میشود و منجر به یک اختراع جدید.
از یک قابلمهای که در نظر گرفتید چه چیزهایی را میتوانید حذف کنید؟
یا از لیوانی که در نظر گرفتیم چطور؟
آیا میتوانیم آن را سبکتر بسازیم؟
آیا میتوانیم نمونهی مینیاتوری آن را بسازیم؟
پایینتر، کوتاهتر، نازکتر، سادهتر،خلاصهتر، اینها سوالهایی هست که برای یک مورد که ما داریم به او نگاه میکنیم یک شی، یک وسیلهای که کودکمان دارد با آن بازی میکند. حتی نگوییم یک لیوان، حتی مداد رنگی که دارد با آن همان لحظه نقاشی میکشد.
میتوانم در موردش این سوالها (اسکمپر) را مطرح کنم و مداوم به رشد خلاقیت ذهنی کودک کمک بکنم.
آخرین دستهی سوالهایی (اسکمپر) که تو این قسمت وجود دارد این هست که:
آیا میتوانیم اجزا را جابجا کنیم؟
مثلاً، دسته لیوان را به جای اینکه کنارش بگذاریم بالایش بگذاریم چه اتفاقی میافتد؟
آیا میتوانیم وسایلش را، مراحل ساخت لیوان را جابجا بکنیم؟
فرآیند تولید یک وسیله را، مراحلش را جابجا کنیم؟
جابجایی هم، یکی دیگر از دسته سوالهایی (اسکمپر) هست که ما میتوانیم مطرح کنیم.
این سوالها سوالهایی بود که یک اختراع برای شکلگیری به آن نیاز دارد.
ادامه این مطلب را در پرورش خلاقیت با استفاده از روش شش کلاه فکری بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید