پرورش خلاقیت با استفاده از روش شش کلاه فکری
زمان مطالعه: 6 دقیقه
این فایل ادامه فایل پرورش خلاقیت با استفاده از روش اسکمپر است.
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه رادیویی از رادیو مادر.
راهکارهای مختلفی برای افزایش خلاقیت وجود دارد. امروز میخواهم در خدمتتان باشم با راهکار شش کلاه فکری که ادوارد دوبونو ارائه داده است.
در راهکار شش کلاه فکری، ما میایم شش جنبهی مختلف یا شش سبک فکری را که از قبل تعریف شده میآییم در نظر میگیریم.
سرفصلهای این مقاله
- اینجا کلاههای رنگی، به عنوان یک سمبل در نظر گرفته میشود.
- رنگ سفید:
- رنگ قرمز:
- رنگ سیاه:
- رنگ زرد:
- رنگ سبز:
- رنگ آبی:
- حالا من یک مثال سادهی دیگر در رابطه با شش کلاه فکری میزنم:
- برای آموزش مفاهیم کاربردی و ضروری در زندگی به فرزندان خود میتوانید پک 7 جلدی پرورش ذهن کودک را
- با کلیک بر روی لینکهای زیر دریافت نمایید:
- پک پرورش ذهن (نسخه چاپی)
- پک پرورش ذهن (نسخه pdf)
اینجا کلاههای رنگی، به عنوان یک سمبل در نظر گرفته میشود.
ما در مدارس ابتدایی استفاده کردیم. به جای کلاه رنگی از روبانهای رنگی استفاده کردیم. کودکان به دستانشان بسته بودند و بر اساس آن رنگ فکر میکردند.
قطعاً همهی شما برایتان پیش آمده است که یک خانواده کنار هم باشید. یا اینکه یک فیلم تلویزیونی را ببینید، یا یک سریال را تماشا کنید، یا به یک مهمانی رفته باشید و در حال برگشت باشید.
معمولاً افراد تفکر قالبی خود را ارائه میدهند در مورد آن قضایا، مثلاً کسی که یکی از افراد خانواده ممکن منفینگر باشد، همش معایب و ضعفهای این فیلم یا آن مهمانی را برای ما بگوید.
یکی برعکس مثبتنگر باشد همش خوبیهای آن را بگوید.
یکی دمدمیمزاج باشد، به قول قدیمیها هر مدلی که تمایل داشته باشد و آن روز حال و روزش هر جوری باشد مصرف بکند.
بعضیها ممکن است منفعل باشند، فقط، واقعیتها را بیان کنند.
بعضیها با دید ارزیابی نگاه میکنند.
در طرح شش کلاه فکری ما میخواهیم یک راهکاری را ارائه بدهیم، که فردی که مثلاً منفی نگر است امروز فقط با روش مثبت نگری مثلاً نگاه کند. یاد بگیرید که با مدلهای مختلف به قضیه نگاه کند.
حالا کاری را که انجام میدهیم این است که اول سمبلهای مختلف را تعریف میکنیم:
رنگ سفید:
رنگ سفید، رنگ خنثی و منفعل است. کسی که کلاه سفید را روی سرش گذاشته است، یا اینکه یک روبان سفید را به دستش بسته باشد، موضوعات و شکلهای واقعی را میگوید. بدون هیچگونه قضاوتی فقط آن چیزهایی را که دیده است.
مثلاً اگر به او بگوییم مهمانی که دیشب رفتی چطوری بود؟ پاسخ آن این بود که مثلاً دو رقم غذا بود. فلانی ساعت فلان آمد. در مورد این موضوع صحبت شد و مثلاً من ساعت فلان برگشتم.
یعنی بدون هیچ قضاوتی، بدون هیچ دخل و تصرفی وقایعی که اتفاق افتاده دقیقاً همانها را بیان میکند.
رنگ قرمز:
کسانی که کلاه قرمز روی سر خود دارند یا اینکه روبان قرمز به دست خود دارند. چون رنگ قرمز نشانهی شور و هیجان هست، این افراد بینشی هیجانی دارند. اگر خسته باشند راجع به این موارد به خوبی صحبت میکنند.
یعنی در اصل جنبههای احساسی و غیراستدلالی را در نظر میگیرند و اگر به آنها خیلی خوش گذشته باشد از نظر احساسی خیلی خوب میآیند و خوبیهای آن قضیه را بیان میکنند.
مثلاً در مورد مهمانی دیشب اگر زمانش طولانی باشد و خسته باشد میآیند میگویند که نه خیلی چیز جالبی نبود خوب نبود. ولی برعکس اگر شب خوابیده باشند و فردا سر ساعتی که خودشان تمایل داشتند بیدار شدند. از آنها بپرسید مهمانی دیشب چطور بود؟ یک جور دیگر تعریف میکنند. خوبیهای آن را بیشتر یادشان میماند.
رنگ سیاه:
کلاه سیاه، چون رنگ سیاه نشانهی منفی هست و نشانهی افسردگی است. ما میآییم میگوییم که کلاه سیاه بیانگر جنبههای منفی و بدبینانه است.
اگر یک مهممانی رفتیم یا یک فیلم را دیدیم که میخواهیم در مورد آن صحبت کنیم، وقتی کلاه سیاه روی سرمان باشد یا روبان سیاه دستمان بسته باشیم، باید در مورد جنبههای منفی و بدبینانه آن قضیه صحبت بکنیم و مدل دیگر فکر نکنیم مثل، افرادی که فقط منفی نگر هستند فکر کنیم.
رنگ زرد:
حالا اگر کلاه زرد روی سرمان باشد یا روبان زرد به دستمان بسته باشیم.
چون رنگ زرد آفتابی و مثبت است، ما کلاه زرد را بیانگر جنبههای مثبت و خوشبینانه در نظر میگیریم. حالا چه کلاه زرد باشد چه روبان زرد فرد به دست خود بسته باشد. اگر بخواهیم در مورد موضوعی صحبت کند، در مورد مهمانی دیشب، یا فیلمی که باهم دیدند؛ قطعاً زمانی که روبان زرد دستش است میخواهم از او تا جنبههای مثبت را بگوید و به چیز دیگری توجه نکند.
رنگ سبز:
کلاه سبز اگر سر کسی باشد، چون رنگ سبز نشانهی رویش و گیاهان و درختان بارور و طراوت و تازگی است، کلاه سبز بیشتر فکرهای تازه و خلاقانه را مطرح میکند.
فردی که روی سرش کلاه سبز باشد یا روبان سبز را به مچ دست خود بسته باشد؛ انتظارمان این است که ایدههای خلاقانهای را آن روز مطرح کند.
یعنی اگر در مورد یک فیلم از او سوال پرسیدیم، بیاناتی که دارد میگوید اینجای آن اینجوری بود. من به نظرم میرسد که این مدلی اگر انجام میشد این فیلم یا اینجوری تمام میشد زیباتر بود. راهکارهای جدید و متنوع را بیان میکند.
رنگ آبی:
و در نهایت کلاه آبی، چون آبی نشانهی سردی و رنگ آسمان بالای سرماست؛ کلاه آبی بیانگر تنظیم و سازماندهی فرآیند برنامهریزی برای تفکر است. به عبارت سادهتر، کلاه آبی کلاه نظارت است.
یعنی در اصل کسی که کلاه آبی روی سر خود دارد یا اینکه روبان آبی به دست خود بسته است، میتواند به دیدگاه نظارتی به این قضیه نگاه کند. یعنی هم بدیهای آن را ببیند، هم خوبیهای آن را ببیند. جنبههای مثبت و منفی را کنار هم ببیند و دقیقتر به آن قضیه نگاه کند. یک ارزیابی کند از آن وضعیتی که رخ داده است.
در اصل برای پرورش خلاقیت کودکانمان با این روش میتوانیم از کلاههای مختلف استفاده کنیم یا روبانهای مختلف را داشته باشیم.
زمانی که داریم فیلم میبینیم با هم در جمع خانواده، هر کسی یک کلاه را داشته باشد، یا یک روبان را به دستش ببندد و این روبانها به هیچ وجه نباید تکراری باشد.
یعنی، اگر یک شب کودکان را خواستیم منفی نگرانه به داستانی که من دارم برایش میخوانم فکر کند. قطعاً شبهای بعد از او بخواهیم که مثبتنگری داشته باشد.
یک شب دیگر روبان قرمز را ببندیم. خودمان هم احساس کنیم که اگر از روی احساسات و هیجانات بخواهد نظری راجع به داستانی که من برای او امشب خواندم صحبتی را مطرح کند، چه میگوید.
در اصل در این روش ما از کودکانمان میخواهیم که یک مدل به قضیه نگاه نکنند و مدلهای مختلفی را برای موارد مختلف مطرح کنند.
حالا من یک مثال سادهی دیگر در رابطه با شش کلاه فکری میزنم:
مثلاً اگر از شما بخواهم که در مورد فایل صوتی که امروز میشنوید با کلاه مشکی، مطرح کنید و جواب بدهید. قطعاً باید مطالب منفیگرایانه را در مورد این فایل مطرح کنید.
ولی اگر شما کلاه زرد روی سر خود داشته باشید، قطعاً موارد قوت و نقاط قوت این قضیه را میبینید و در اصل مثبت نگر به این قضیه نگاه میکنید.
اگر شما بخواهید این فایل صوتی را با کلاه قرمزی ارزیابی کنید و به آن نگاه کنید، به این قضیه برمیگردد که الآن احساس شما چه جوری است. خسته هستید؟ خسته نیستید؟ هیجانات شما در چه حدی است؟ و بعد میایید نظر میدهید در مورد این فایل صوتی.
زمانی که شما کلاه سبز به سر داشته باشید، قطعاً با یک رویکرد نو و خلاقانه به این فایل گوش میدهید و راهکارهای بسیار جدیدی در ذهنتان ایجاد میشود.
و در نهایت اگر شما کلاه آبی بر سرتان باشد، ارزیابی دقیقی از این فایلهای صوتی خواهید داشت.
امیدوارم اگر فایل صوتی را گوش کردید، روزی که کلاه آبی به سر داشتید و با دید ارزیابانه به ما گوش کردید. مواردی که به ذهنتان میرسد برای ما ارسال کنید و ما را از نظرات ارزشمندتان محروم نفرمایید.
ادامه این مطلب را در پرورش خلاقیت با استفاده از آشنایی با رنگها بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید