پرورش خلاقیت با استفاده از اصول تفکر خلاق تورنس (فایل شماره ۲)
زمان مطالعه: 8 دقیقه
این فایل ادامه فایل پرورش خلاقیت با استفاده از اصول تفکر خلاق تورنس (فایل شماره ۱) است.
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه رادیویی از رادیو مادر.
خلاقیت بزرگترین منبع ناشناخته در پرورش توانایی یادگیری کودک هست.
در این سلسله برنامهها قصد داریم به شما مادران توانمند کمک کنیم تا فرزندان خلاقتری را پرورش بدهید.
در جلسهی قبل راهکارهایی را که تورنس برای ایجاد تفکر خلاق ارائه داده بود را با هم بررسی کردیم. در این جلسه قصد داریم آنها را ارائه بدهیم.
سرفصلهای این مقاله
- یازدهمین موردی که تورنس اعلام کرد احساس ضعف در برابر شاهکارها را دور کنید، هست.
- دوازدهمین مورد که باید به آن توجه کنیم این هست که، یادگیری خودانگیز را تشویق و ارزیابی کنیم.
- سیزدهمین عامل که تورنس ارائه داده است این هست که مداوم باید، به یافتههای بحثانگیز توجه بکنیم.
- چهاردهمین موردی که باید به آن توجه کنیم این است که، برای تفکر خلاق، ضرورتهایی را ایجاد بکنید.
- پانزدهمین مورد که باید به آن توجه کنیم، این هست که برای ایجاد و پرورش فرزند خلاق باید فعالیت و
- فرصتهایی را برای آرامش در خانه هم فراهم ببینیم.
- شانزدهمین موردی که باید بررسی کنیم این هست که، برای رسیدن به ایدهها و نظرات نو، در کودکانتان
- منابع قابل دسترسی زیاد را باید فراهم کنید.
- هفدهمین اصلی که باید به آن توجه کنیم این است که، عادت رسیدن به کاربرد کامل ایدهها را تشویق
- کنیم.
- هجدهمین موردی که باید به آن توجه کنیم این هست که باید انتقاد سازنده را توسعه بدهیم.
- نوزدهمین عاملی که باید به آن توجه کنیم این هست که، باید رشتههای مختلف دانش فرزندمان را تقویت
- کنیم.
- بیستمین موردی که به آن توجه میکنیم این هست که روحیهی حادثهجویی داشته باشیم.
- با کلیک بر روی لینکهای زیر میتوانید انیمیشنهای آموزشی تهیه شده در موسسه پرورش ذهن فرزام را
- تهیه نمایید و برای آموزش این مفاهیم به فرزند خود از آنها بهره ببرید:
- انیمیشنهای مهارتهای اجتماعی
- انیمیشنهای افزایش هوش
- انیمیشنهای آواشناسی
- انیمیشنهای آموزشی مفاهیم علوم
- انیمیشنهای فلسفه برای کودکان (p4c)
یازدهمین موردی که تورنس اعلام کرد احساس ضعف در برابر شاهکارها را دور کنید، هست.
احساس ضعف در برابر شاهکارها مانع رشد استعداد خلاق میشود. اگر مادر وقت بگذارد و جزییات روشنی که یک هنرمند یا نویسنده استفاده کرده است را برای کودک ارائه بدهد، این احساس ضعف کاهش پیدا میکند.
مثلاً، در مقابل دیدن یک کار از استاد فرشچیان، فقط اگر با تعجب و حیرت نگاه کنید باعث میشود کودک در مقابل شاهکاری که میبیند، احساس ضعف و ناتوانی بکند، ولی اگر بگوییم که ایشان، چه مراحلی را طی کردند و زحمت کشیدند تا توانستند چنین شاهکاری را خلق کنند، کودک هم احساس میکند که در آینده میتواند یک کار قوی ارائه بدهد و آن کار را، ماورای قدرت خود نمیداند.
دوازدهمین مورد که باید به آن توجه کنیم این هست که، یادگیری خودانگیز را تشویق و ارزیابی کنیم.
کنجکاوی کودکان موجب خود انگیزی آنها میشود. مادران میتوانند این نوع یادگیری را زنده نگه دارند، سازماندهی کنند و به کودکان خود کمک کنند.
برای افزایش این نوع فعالیتها زمانی که کودک خودش فعالیتهای بازی خود را برنامهریزی میکند نیاییم مانع او بشویم. سعی کنیم در این راه همراه کودکان خود باشیم.
این امر باعث میشود که یک انگیزهی درونی در کودک رشد بکند که ناخودآگاه منجر به تفکر خلاق او شود.
سیزدهمین عامل که تورنس ارائه داده است این هست که مداوم باید، به یافتههای بحثانگیز توجه بکنیم.
به قول معروف که گفته است یک خار تو پاشنه ایجاد کنید، یعنی، مداوم به یک نقطه توجه بکنید.
یکی از دانشمندان معتقد است که کسی متفکر خلاق نمیشود مگر اینکه به طور مداوم خاری را در پاشنه داشته باشد.
بنا به نظر او، افرادی که پوست نازکی دارند و به قول خودمان نازک نارنجی هستند، خلاق نمیشوند و حتی ممکن است که خلاقیتشان به تولید و اختراع یک اثر ارزشمند منجر نشود.
فردی که دارای تفکر خلاق است دائماً با مشکلات دست و پنجه نرم میکند و به آنها فکر میکند تحلیل کند و راهکارهایی را برای حل مشکلات و مسائل، جست و جو میکند.
چهاردهمین موردی که باید به آن توجه کنیم این است که، برای تفکر خلاق، ضرورتهایی را ایجاد بکنید.
یک مادر میتواند فرصتهای را ایجاد کند که نیاز باشد فرزندش را به فکر خلاق بیاندازد.
به طور مثال، خیلی سریع پاسخ سوالات او را ندهیم. مثلاً اگر کودکمان یک سوالی را از ما میکند، سوال او را با چرا جواب بدهیم. یعنی در اصل سعی بکنیم بحث را ایجاد بکنیم تا اینکه یک جواب خیلی کوتاه را ارائه بدهیم و بحث را جمع بکنیم.
در این روش جواب سوال کودکان را با سوال دیگری بیان میکنیم، تا این فرایند تفکر ادامهدار شود.
اما باید توجه داشته باشیم که وقتی کودکان کوچک هستند، بهتر است با کمتر از سه تا چهار قضیه را جمع بکنیم و گرنه منجر به خستگی ذهنی و کلافگی کودک میشود و اثر معکوس دارد.
مثلاً، طرح این سوال که، در خانه برای کاهش لرزش صدای ماشین لباسشویی چی کار میتوانیم بکنیم؟
ممکن است به نظر شما برسد که روی آن را سنگینتر میکنیم و مشکل حل میشود. در این وضعیت آیا به موتور ماشین لباسشویی لطمه وارد میشود یا نه؟ آیا این کار با اقتصاد خانواده هماهنگ است؟ به اقتصاد خانواده لطمه میزند یا نه؟
یا مثلاً در هنگام خرید یک میز، به کودک بگوییم که سطح میز باید طوری باشد که به اندازهی کافی جا داشته باشد برای لوازممان، مثل کامپیوتر و دفتر و کتاب، از طرفی باید آنقدر کوچک باشد که در اتاق جا شود و فضای زیادی را اشغال نکند.
نظرت چی هست؟ چه سایزی را بخریم؟ چه سایزی مناسب است؟ این جور سوالها و مباحث در خانه باعث میشود که کودک فکر کند به مسائل مختلف، و خواهناخواه تفکر خلاق در او ایجاد میشود.
پانزدهمین مورد که باید به آن توجه کنیم، این هست که برای ایجاد و پرورش فرزند خلاق باید فعالیت و
فرصتهایی را برای آرامش در خانه هم فراهم ببینیم.
تعادل در زندگی به ایجاد تفکرهای تازه کمک میکند. ایدههای مختلف برای بیشتر افراد ناگهانی و در زمان فعالیت متنوع ایجاد شده است.
تاریخ نشان داده خیلی از ابداعات و اکتشافات در دورههای آرامش و سکون به وجود آمدهاند. زمانهایی را برای آرامش، لم دادن روی مبل، چای نوشیدن، میوه خوردن کنار خانواده، ایجاد کنید و اثرات مثبت آن را روی زندگی خود میبینید.
شانزدهمین موردی که باید بررسی کنیم این هست که، برای رسیدن به ایدهها و نظرات نو، در کودکانتان
منابع قابل دسترسی زیاد را باید فراهم کنید.
کتابخانه خانه، دسترسی به کتابخانههای محلی، بردن کودک به مکانهای مختلف، مثل موزهها، باغ پرندگان باغ خزندگان و آزمایشگاههای علمی و غیره منابع مهم و مناسبی هستند که قطعاً به کودک ما کمک میکند رشد خلاقیت در کنار رشد کلی ذهنی ارتقا پیدا کند.
وقتی پسرم خیلی کوچک بود با وسایل خیلی ساده آزمایشگاهی و مواد شیمیایی بدون خطر گوشه اتاقش یک آزمایشگاه درست کرده بودم.
کیتهای آزمایشگاهی را میخریدم و آزمایشهای جذاب را در خانه با او انجام میدادم. شاید خیلی با تعجب به این قضیه نگاه میکردند و بعضیها هم اصلاً نقض میکردند و ایراد میگرفتند.
ولی تجربه به من نشان داده است که یک همچنین کاری منجر میشود، بازیهای خلاقتری را پسرم انجام بدهد و خودش هم بسازد.
هفدهمین اصلی که باید به آن توجه کنیم این است که، عادت رسیدن به کاربرد کامل ایدهها را تشویق
کنیم.
در مباحث قبلی من اعلام کرده بودم که عادت کردن یکی از عوامل مانع رشد خلاقیت است و باید عادت کنیم که این عادت به وجود نیاید.
ولی واقعیت این است که عادت اینکه ایدهی خود را تکمیل کنیم، خیلی عادت ارزشمندی است، که قطعاً به کودکان خود یاد بدهیم غالب افراد یک ایدهای به ذهنشان میرسد؛ ولی نمیتواند آن را تبدیل به یک کشف مهم بکند چون به اندازهی کافی به مغزشان فشار نمیآورند که به نتایجی ورای نتایج منطقی برسند.
در جایی خواندم که در لحظهای که یک ایدهای به ذهن ما میرسد، در همان زمان حداقل در کل جهان و دنیای ما به ۸ نفر این ایده میرسد و آن کسی برنده است که این ایده را دنبال کند.
باید به کودکان خود بیاموزیم که گاهی لازم است روزها، هفتهها، ماهها، یک ایده را دنبال کنند تا به نتایج درستی برسند.
هجدهمین موردی که باید به آن توجه کنیم این هست که باید انتقاد سازنده را توسعه بدهیم.
یکی از آیتمهای پرورش خلاقیت این بود که انتقاد ممنوع است ولی انتقاد سازنده یکی از جنبههایی از انتقاد کردن است که واقعاً ارزشمند است.
با هر موضوعی که در زندگی روزمرهی خود با آن مواجه میشویم یا با فرصتهایی که برای ما ایجاد میشود. میتوانیم برای توسعه و مهارت انتقاد سازنده در فرزندانمان از آنها استفاده کنیم.
انتقاد سازنده نق زدن و ایرادگیری نیست، بلکه ارزیابی دقیق نقاط ضعف موضوع و بررسی فرآیند تبدیل نقطه ضعف به نقطه قوت است.
مثلاً اگر قطره عسلی موقع صبحانه روی شلوار کودکمان ریخته است و کودک با دست آن را پاک کرده است یک مادر میتواند کلی در این مورد غر بزند و در مورد اینکه چقدر باید زحمت بکشد دوباره این شلوار را عوض کند و بشود و کلی از این مباحث صحبت بکند.
یک مادر دیگر میتواند در این وضعیت بگوید خب نگاه کن حالا امتحان کن ببین چسبناکی شلوارت از بین رفته یا نه؟
ببین قطره عسلها واقعاً در تاروپود پارچه رفته است. پس قطعاً شما کار خوبی انجام ندادی. اگر با یک کارد اینو برمیداشتیم بهتر نبود؟ یا راهکارهای دیگر را اگه یک دستمال کوچولو نمدار میکردیم و بکشیم به آن چی؟
اینجور انتقاد کردن در اصل به کودک من یاد میدهد که هم حرفش را بزند و هم انتقاد خود را بکند هم، وضعیت را کامل بررسی کند، که این انتقاد دیگر یک انتقاد کردن ساده نباشد و یک انتقاد سازنده باشد.
نوزدهمین عاملی که باید به آن توجه کنیم این هست که، باید رشتههای مختلف دانش فرزندمان را تقویت
کنیم.
هرچه اطلاعات کودک ما در مورد موضوعات مختلف بیشتر باشد، بهتر میتواند تخیلهای ذهنی خود را جهتدهی بکند و به یک نوآوری برسد. فقط در مورد یک موضوع با کودکمان صحبت کنیم.
مثلاً، من کودکانی را دیدم که به جغرافیا خیلی علاقهمند هستند. آنها انواع کوهها را میشناسد، انواع پوششهای گیاهی، پایتخت کشورها، و الی آخر.
ولی این کودک شاید در مورد رشد سلولها و تکثیر آنها شاید هیچ چیزی ندیده باشد و نشنیده باشد. به نفع این کودک است که زمانش تقسیم شده باشد. در مورد موضوعهای مختلف با او صحبت شود.
بیستمین موردی که به آن توجه میکنیم این هست که روحیهی حادثهجویی داشته باشیم.
مادرانی که خودشان این روحیه را دارند. معمولاً به فرزندان خود هم این روحیه را منتقل میکنند. کودکان بسیار خلاق روحیهی حادثهجویی دارند و مادرانی که به این روحیه توجه دارند چه خودشان دارای این روحیه باشند چه نباشند، میتوانند آن را توسعه بدهند.
البته حادثهجویی در حد خطرناک آن مد نظر ما نیست. قطعاً ما نمیخواهیم کودکمان اینقدر حادثهجو باشد که از پنجرهی طبقهی دوم بخواهد خودش را پرت کند پایین تا ببیند چه اتفاقی میافتد.
ولی میخواهیم تجربهی هیجان استفاده از کایت را و تجربه پرواز را در طول مثلاً، فاصلهی سه متری که از پنجره هست تا خانه برسی بکند.
یا استفاده از تلهکابین را، یا اینکه نگاه کردن به زمین از آن بالا، حالا میتواند از یک تلهکابین باشد یا یک چرخوفلک بسیار بلند باشد.
این حس، این هیجان، میتواند فرزند خلاقی برای شما ایجاد کند. فرزندان خلاق قطعاً موفقتر هستند در زندگی خود.
اجازه بدهید نورهای طلایی خلاقیت، رنگ تازهای را به زندگی شما و فرزندتان بزند.
ادامه این مطلب را در پرورش خلاقیت با استفاده از الگوی خلاقیت ویلیامز (فایل شماره ۱) بخوانید.
با کلیک بر روی لینکهای زیر میتوانید انیمیشنهای آموزشی تهیه شده در موسسه پرورش ذهن فرزام را
تهیه نمایید و برای آموزش این مفاهیم به فرزند خود از آنها بهره ببرید:
-
انیمیشنهای مهارتهای اجتماعی
-
انیمیشنهای افزایش هوش
-
انیمیشنهای آواشناسی
-
انیمیشنهای آموزشی مفاهیم علوم
-
انیمیشنهای فلسفه برای کودکان (p4c)
دیدگاهتان را بنویسید