پرورش خلاقیت با استفاده از اصول تفکر خلاق تورنس (فایل شماره ۱)
زمان مطالعه: 8 دقیقه
این فایل ادامه فایل پرورش خلاقیت با استفاده از روش «چی میشه مگه» است.
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه رادیویی از رادیو مادر.
برای تحول و حرکت و تصمیم جدی امروز مناسبترین روز است.
بیایید امروز را مغتنم بشماریم و راهکارهای ایجاد فرزندی خلاق، را به کار ببریم.
تورنس یکی از افرادی است که مطالعات ارزشمندی را روی خلاقیت انجام داده است و ۲۰ اصل را برای توسعه تفکر خلاق کودکانمان ارائه داده است.
در این برنامه به برخی از این اصلها میپردازیم.
سرفصلهای این مقاله
- اولین اصل این هست که تفکر خلاق را با ارزش بدانیم.
- دومین اصل این هست که، کودکان را به محرکهای محیطی حساستر کنیم.
- سومین اصل این است که دستکاری اشیا و عقاید را تشویق کنید.
- چهارمین اصلی آن است که چگونه آزمایش منظم عقاید را میتوانید به کودکان خود یاد بدهید.
- پنجمین اصل این هست که، تحمل عقاید تازه را توسعه بدهیم.
- ششمین اصل، این هست که از تحمیل یک الگوی خاص اجتناب کنید.
- هفتمین اصل برای ایجاد تفکر خلاق در کودکان، این هست که در خانه یک جو خلاق داشته باشیم.
- هشتمین اصل این است که به فرزندانتان یاد بدهید که برای تفکر خلاق خودشان هم ارزش قائل باشند.
- نهمین راهکار این هست که به کودکان مهارتهایی را بیاموزیم که در روابطشان با کودکان دیگر به مشکل
- برنخورند.
- دهمین اصل از اصولی که باید برای پرورش تفکر خلاق فرزندانمان یاد بگیریم، این هست که اطلاعات لازم
- راجع به فرآیند خلاق را به فرزندانمان هم ارائه بدهیم.
- برای افزایش و بهبود هوش میتوانید از محصولات زیر استفاده نمایید:
- مجموعه پرورش ذهن کودک(هفت جلدی)[نسخه چاپی]
- انیمیشنهای آموزشی افزایش هوش
- باهوش خوشرو(نسخه pdf)
- باهوش خوشاخلاق(نسخه pdf)
اولین اصل این هست که تفکر خلاق را با ارزش بدانیم.
مادران واقعاً باید به عقاید جدیدی که توسط کودکان مطرح میشود توجه کنند و تشویقشان کنند تا استعداد خلاق آنها توسعه پیدا کند.
هر مادر باید به این مسئله بیشتر از آموزش و حفظ اطلاعات اهمیت بدهد. البته آموزش و وسعت بخشیدن به اطلاعات کودک ارزشمند است؛ ولی اینکه فرزند شما احساس رضایت و خوشنودی را در چهرهی شما ببیند و متوجه شود که یک کار جدید، یک فکر جدید، یک رفتار جدید از فرزندتان چقدر برای شما با اهمیت است، میتواند به پرورش خلاق کودکتان کمک شایانی بکند.
طبیعی است که اگر به تفکر خلاق اهمیت بدهیم، کودکانمان هم به طرف تفکر خلاق کشیده میشوند. اگر ما انتظار داریم خلاقیت توسعه پیدا کند، باید یاد بگیریم که برای آن ارزش قائل شویم.
دومین اصل این هست که، کودکان را به محرکهای محیطی حساستر کنیم.
تقریباً همهی مطالعات اخیر از افراد بسیار خلاق، در تمام رشتههای مختلف بر این اهمیت قائل هستند که حساسیت افراد، نسبت به محرکهای محیطی خیلی مهم است.
نوع حساسیت، بنا به موضوع فرق میکند، مثلاً کسی که میخواهد در روابط اجتماعی، روابط خلاقانهای داشته باشد دیگر نیازی نیست به پدیدههای شیمیایی حساسیت داشته باشد، کافی است که به احساسات، نیازها و روحیات انسانی و مانند اینها حساس باشد؛ ولی یک شیمیدان خلاق، حساسیت زیاد نسبت به پدیدههای شیمیایی نیاز دارد، نه حساسیت نسبت به روحیات انسانی.
بهتر است کودکان را در سطح وسیعی از محرکهای طبیعی حساس کنیم. مثلاً انواع بوها از بوی سوختگی غذایی که از خانهی همسایه میآید یا بوی عطری که میشنویم، بوی گلی که در گلفروشی زمان خرید یک دسته گل استنشاق میکنید.
حتی در مورد بوی سوختگیها، بوهای متفاوت و طیف متفاوتی را داریم. سوختگی چوب، پلاستیک و فرش، خیلی با هم فرق میکند.
میخواهیم که کودکان را به تمام محرکهای محیطی حساس بکنیم.
سومین اصل این است که دستکاری اشیا و عقاید را تشویق کنید.
اینجا میخواهد به ما بگوید که کودکان، واقعاً مایل به دستکاری و بررسی اشیا هستند. واقعاً کلمات دست نزن، نکن بزار کنار، مراقب باش، درست است گاهی برای حفاظت از کودکانمان لازم است؛ ولی این مسئله میتواند لطمه بزند به خلاقیت.
حواسمان باشد که دستکاری اشیا مربوط به حس کنجکاوی کودکان است. مطالعات نشان داده که در بین درجه دستکاری اشیا و کنجکاوی و کیفیت و کمیت پاسخهای ابتکاری که بچهها میدهند، همبستگی خیلی زیادی وجود دارد.
پس یکی از کارهایی که ما مادران میتوانیم انجام دهیم این هست که، کودکانمان را تشویق به کنجکاوی بکنیم.البته، در این راه حوصله و مراقبت زیاد هم لازم است.
وقتی که پسرم کوچک بود یک بار دیدم که کف صندلی چرم آشپزخانه را با چاقو برید. یک دفعه نگران شدم و پرسیدم ولی چیکار کردی؟ گفت میخواستم ببینم توش چیه. خندم گرفت و گفتم خداروشکر سراغ مبلهای پذیرایی نرفتی.
گفت مامان رفتم به خدا ولی هر کاری کردم نتونستم پارشون کنم، خیلی سفت بودن بعد برگشت من رو برد یکی از صندلیهای استیل تو پذیرایی را بهم نشون داد که با چاقو اینقدر روی پارچه کشیده بود که پارچه نخ کش شده بود ولی به دلیل سفتی پاره نشده بود.
بویش کردم و گفتم عزیزم خیلی خوبه که شما اینقدر میخواهی دنیا را کشف کنی و ببینی تو وسایل اطرافت چی هست ولی این کار ممکن است خطرناک باشد. از این به بعد هر کاری خواستی انجام بدی به مامان بگو.
این میتواند کمک کند به کودکانمان. خواهش میکنم در یک همچنین شرایطی لبخند را فراموش نکنید. درست است که به ما قطعاً لطمه اقتصادی میخورد ولی از این لطمه اقتصادی که خورده میتوانید چندین برابر سوددهی برای پرورش خلاقیت فرزندتان داشته باشید.
در صورتی که اگر من بخواهم فرزندم را دعوا کنم هم خلاقیت او را از بین بردم و هم اینکه آن ضرر مادی در هر صورت به خانواده خورده است. پس خیلی اذیت نکنیم کودکان کنجکاومان را و یکم به آنها اجازه بدهیم.
چهارمین اصلی آن است که چگونه آزمایش منظم عقاید را میتوانید به کودکان خود یاد بدهید.
یکی از هدفهای کاملاً پذیرفته شده تربیتی، این هست که به کودکان آزمون واقعیتها را یاد بدهیم تا کودک تصویر واقعی از دنیایی که در آن زندگی میکند را پیدا کند.
مثلاً برای گرم کردن اتاق از چه راههایی میتوانیم استفاده بکنیم؟
در و پنجرهها را ببندیم؟ منافذ باز پنجرهها را با درزگیر بپوشانیم؟
شوفاژ و بخاری روشن کنیم؟ یا راههای دیگری هم ممکنه است به ذهنمان برسد.
شاید راههای خندهداری در مقابل این سوال کودک به شما ارائه بدهد. شاید واقعاً راههای ابتکاری به درد بخوری را ارائه بدهد.
قطعاً با بیان اینها و آزمون کردن این راهکارها، میتوانید به کودک هم یاد بدهید که محیط اطراف و عقایدی که وجود دارد را میتواند آزمایش کند.
پنجمین اصل این هست که، تحمل عقاید تازه را توسعه بدهیم.
یکی از مهمترین عیبهایی که نظام آموزشی ما دارد تأکید زیاد به برقراری هنجارهای رفتاری است، به جای اینکه تأکید کند به تولید کارهای تازه، اصیل و ابتکاری.
حتی گاهی برخی مادرها، با جوابهایی که تازه و ابتکاری است و برخلاف تفکر آنها است مخالفت میکنند.
سعی کنید عقاید تازه را هم برای خودمان تحمل آن را آسانتر بکنیم هم برای کودکانمان این کار را برای آنها آسانتر بکنیم.
ششمین اصل، این هست که از تحمیل یک الگوی خاص اجتناب کنید.
آزادی یک اصل اساسی در کار خلاق است. راههای زیادی برای انجام کارهای خلاق وجود دارد. مقید نمودن کودک برای تبعیت از یک الگوی خاص اثرات منفی زیادی به بار میآورد.
مثلاً همیشه برای رفتن به خانهی مادربزرگ از یک مسیر حرکت کنیم.
همیشه از یک جا خرید بکنیم. همیشه یک نوع خاص لباس بپوشیم.
همیشه یک رفتار خاص انجام بدهیم.
اینها بعضی از عادتها میتواند عادتهای مفیدی برای ما باشد، ولی بعضی از عادتها را میتوانیم بشکنیم و تغییر بدهیم.
در کل برای همهی زندگی الگویی خاص درست نکنیم. سعی بکنیم بعضی وقتها الگو شکنی بکنیم این را به کودکانمان هم یاد بدهیم.
هفتمین اصل برای ایجاد تفکر خلاق در کودکان، این هست که در خانه یک جو خلاق داشته باشیم.
خانهای که دارای یک جو خلاق است، فضای آزادی در آن موج میزند. لازمه این امر نبودن ترس و بودن احساس امنیت است.
برای ایجاد تفکر خلاق سعی کنید که در خانه کودکان احساس لذت و رضایت داشته باشند و اضطراب و نگرانی را از فضای زندگی آنها دور کنید.
هشتمین اصل این است که به فرزندانتان یاد بدهید که برای تفکر خلاق خودشان هم ارزش قائل باشند.
کودکان باید یاد بگیرند که به عقاید خود اهمیت بدهند. یک روش این است که کودکان بزرگتر را عادت بدهیم، که افکار خود را یادداشت کنند. تهیهی یک دفترچه کوچولوی مخصوص برای این کار خیلی مناسب است.
این کار را برای خودتان هم انجام بدهید. اغلب ما بسیاری از ایدههای خوبمان را از دست میدهیم چون آنها را فراموش میکنیم. پس بهتر است افکار خود را روی کاغذ بنویسیم.
حتی اگر در ارزش ایدهای تردید دارید، بهتر است آن را ثبت کنید. زمانهای بعدی مطالعه و بررسی آن ایده، میتواند به شما کمک کند برای اینکه حذفش کنید، یا یک تغییر ارزشمند در این ایده ایجاد بکنیم.
پس اینکه به کودکانمان یاد بدهیم که ایدههای آنها اینقدر ارزشمند است که حتماً باید آنها را ثبت کنند، یک شیوه مناسب برای ایجاد خلاقیتشان است.
نهمین راهکار این هست که به کودکان مهارتهایی را بیاموزیم که در روابطشان با کودکان دیگر به مشکل
برنخورند.
این خیلی مهم است که کودکان خلاق، گاهی ویژگیهای نامطلوبی دارند که میتواند اثرات
نامطلوبی روی ارتباطشان با دیگران بگذارد.
مثل اینکه معمولاً بچههای خلاق تمایل دارند مستقل عمل کنند و عدم هماهنگی، اعتنا به جمع و هدفهای گروه میتواند در کارهایی که آنها با دیگران میخواهند باهم انجام بدهند به روابط آنها لطمه بزند.
مامانا باید مهارتهای لازم را برای شناخت احساسات دیگران به کودک بیاموزند و به او اجازه بدهند که یاد بگیرد هم مستقل عمل کند و هم به اهداف گروه، هماهنگی با گروه و ارتباط با دوستانش اهمیت بدهد.
باید فرزند من یاد بگیرد که تنهایی هم میتواند کار بکند ولی نه آن طوری که خودش را از جمع جدا بکند، بلکه در کنار دوستانش کار خلاقانهی خود را ادامه بدهد.
دهمین اصل از اصولی که باید برای پرورش تفکر خلاق فرزندانمان یاد بگیریم، این هست که اطلاعات لازم
راجع به فرآیند خلاق را به فرزندانمان هم ارائه بدهیم.
کودکان خود را با فرآیند خلاقیت آشنا کنید. برنامههای آموزشی خلاقیت که در این سلسله برنامهها ارائه شده است را در اختیار کودکان بگذارید. این بازیها را به آنها هم یاد بدهید تا بتوانند فرایند خلاقیت را یاد بگیرند.
مخصوصاً بعضی از سوالها مثل سری سوالهای اسکمپر خیلی میتواند به آنها کمک کند که خلاقانه شیای را بسازند، یا یک اختراعی را داشته باشند.
امیدوارم با پیگیری و اجرای این فایلهای صوتی، تجارب لذتبخش و ارزشمندی را برای فرزندانتان ایجاد بکنید.
ادامه این مطلب را در پرورش خلاقیت با استفاده از اصول تفکر خلاق تورنس (فایل شماره ۲) بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید