کودک مودب چه ویژگیهایی دارد؟ چه عواملی باعث بیادبی کودک میشود؟
زمان مطالعه: 7 دقیقه
صحبت های سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه خانه و خانواده از رادیو ایران.
امروز میخواهیم راجع به تربیت کودک مودب صحبت کنیم. همراه هستیم با خانم دکتر، زهرا امیرآتشانی.
پرسش مجری: خانم دکتر، چه مواردی باعث بیادبی کودک میشود؟ و کودک مودب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: واقعیت این است که ما اول باید تعریف مودب بودن را داشته باشیم. برای مودب بودن کودک، زمانی ما یک همچنین صفتی را به کودک میدهیم که 19 آیتم مختلف را داشته باشد.
ولی قبل از آن من میخواهم بیایم سراغ آیتمهای مودب بودن کودک، سوال اول شما را پاسخ میدهم.
سرفصلهای این مقاله
- چه اتفاقی میافتد که بچهی ما بیادب میشود و یا رفتارش، مودبانه نیست؟
- ما داریم راجع به یک کودک زیر 10 سال صحبت میکنیم.
- اولین موضوع این است که وقتی اوضاع بر وفق مرادشان نیست آن قضیه را میپذیرند.
- نکتهی دوم با شکست به خوبی کنار میاید.
- نکتهی بعدی این است که محدودیتهای قانونی وضع شده را بپذیرند.
- نکتهی بعدی این است که در زمان اختلاف، خشم خود را کنترل میکند.
- 19 آیتم عبارتند از:
- مادر و پدری که خودشان مودب هستند.
- نکتهای که وجود دارد این است که برخی از خانوادهها کودکان را زیاد تحت فشار قرار میدهند.
- در تربیت فرزندمان مداوم نظم داشتن یک مشکل اساسی برای ما دارد.
- برای پرورش و رشد هوش اخلاقی و تربیت کودکی مودب، میتوانید کتاب زیر را خریداری نمایید:
- باهوش خوش اخلاق(نسخه چاپی)
- باهوش خوش اخلاق(نسخه pdf)
چه اتفاقی میافتد که بچهی ما بیادب میشود و یا رفتارش، مودبانه نیست؟
در یک همچنین شرایطی برداشت علمی این است که، فرزند ما در دو حالت این اتفاق برای او میافتد که رفتار غیرمودبانه انجام دهد:
حالت اول، فرد خودش آمادگی صدور پاسخهای ناسازگارانه را دارد به جامعه. این بستگی دارد که از طریق محیط باشد، وراثت و یا تلفیق هر دو.
در این شرایط کودک ممکن است مشکلاتی مثل: اضطراب، بیش فعالی، افسردگی، اختلالات نافذ رشد، اختلالات رفتار آشفته، که باعث میشود رفتار فرزند من از نظر اجتماعی مورد قبول جامعه نباشد.
نکتهای که وجود دارد ممکن است کودک از نظر تجارب زندگی تحت فشار قرار بگیرد که وضعیتی خلاف ادب انجام دهد. مثلاً، فرزندی که شدیداً گرسنه است، این ناخودآگاه ممکن است داد و بیداد کند، ناخودآگاه ممکن است جیغ بکشد و شاید حتی پرخاش کند و به مادرش از نظر فیزیکی حمله کند.
ما داریم راجع به یک کودک زیر 10 سال صحبت میکنیم.
این کودک هوش هیجانیاش آنقدر زیاد نیست که، بتواند هیجانات خود را کنترل کند.
مثلاً اگر دقت کرده باشید در مهمانیها وقتی که بچهها از یک حدی میگذرد و خسته میشوند دیگر رفتارهایشان رفتارهای معمولی نیست.
خود مادر میگه که دیگر باید بلند بشویم، این بچهی من خسته شده. یعنی کاملاً مشخص است و آن کودک به دلیل هوش هیجانی پایین، امکان کنترل آن رفتار را ندارد.
ولی یک وقتی این کار پاسخ طبیعی نیست و کودک من اعتماد به نفس پایینی دارد و این را با پرخاشگری و کتک زدن دوستانش میخواهد جبران کند. در این شرایط ما باید مشکل را شناسایی کنیم و مشکل را اول حل کنیم.
از نظر علمی ما کودکی را که شایستگیهای اجتماعی خاصی را داشته باشد میگوییم که این فرد مودب است. حالا این شایستگیهای اجتماعی، چه چیزهایی است؟
اولین موضوع این است که وقتی اوضاع بر وفق مرادشان نیست آن قضیه را میپذیرند.
فرزند من زمانی که هر چیزی که او میخواهد باشد قاعدتاً حرف گوش کن است و مشکلی نیست و مشکل زمانی پیش میاید که چیزی را که دوست دارد؛ اتفاق نمیافتد.
آنوقت فرزند من چه رفتاری را میکند و این یکی از دلایلی است که ما میتوانیم بگوییم که فرزند مودبی است.
نکتهی دوم با شکست به خوبی کنار میاید.
ما به فرض بچههایی را دیدیم که در مهدکودک دارند بازی میکنند و بالفرض شکست میخورند. حالا، دوستش میبرد و من نمیگویم که خوشحال شود ولی میتواند آن را هضم کند.
ولی بچههایی که در این مورد اسباببازیهای خود را پرت میکنند و دوستش را هُل میدهند. این رفتار منافات دارد با رفتار جامعه و شایستگی اجتماعی ندارد.
نکتهی بعدی این است که محدودیتهای قانونی وضع شده را بپذیرند.
از 5 سالگی ما باید قوانینی را برای خانه وضع کنیم. مثلاً کسی که کفشش را در میاورد کفشش را بگذارد تو جاکفشی. هر شب باید مسواک بزند و ….. این قوانین کمک میکند به کودک مودب.
فرزندی که قبل از اینکه کاری کند فکر میکند جزء شایستگیهای اجتماعی است. قبل از هر کاری فکر میکند و چون فکر میکند مشکلات معمول پیش نمیآید.
نکتهی بعدی این است که در زمان اختلاف، خشم خود را کنترل میکند.
19 آیتم در دو دسته قرار میگیرند که یکی رفتار اجتماعی است که به فرهنگ خانواده بر میگردد. شاید ما در فرهنگ ایرانی یک چیزهایی را به عنوان فرهنگ مثبت بدانیم که کسی که در اروپا زندگی میکند آن را نداند.
19 آیتم عبارتند از:
- نسبت به دیگران رفتار دوستانه دارند.
- رئیس بازی در نمیآورند در بازیهای خود.
- نقطهنظر دیگران را گوش میدهند.
- برای دیگران سودمند هستند.
- در کارها با دیگران سهیم میشوند.
- قوانین را رعایت میکنند.
- کارهای گروهی را به خوبی انجام میدهند.
- بچههایی که صبور هستند و شرایط را درک میکنند.
- وقتی که رنجیده خاطر میشوند خود را کنترل میکنند.
- مشکلات همسالان خود را حل میکنند.
- و نیازها و احساسات خود را به صورت مناسبی ابراز میکنند.
پرسش مجری: رفتارهای غیر مودبانه را چگونه میتوان برطرف کرد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: مهمترین چیز این هست که، خود پدر و مادر نقش بسیاری دارند در این قضیه.
مادر و پدری که خودشان مودب هستند.
ناخودآگاه این قضیه را منتقل میکنند به فرزند خود. ولی گاهی میبینیم که پدر و مادر خیلی مودب هستند ولی فضای بستهای را برای فرزند خود ایجاد میکنند و به هیچ وجه حاضر نیستند.
مثلاً، کودک من فحش بلد نبود، حرف زشت نمیزد این اومده توی مهدکودک یاد گرفته است. در آیتمهای قبلی که گفتم کودک مودب فکر میکند قبل از انجام کاری، وقتی که کودکی حرف زشتی را میشنود و میاید آن را بازگو میکند و یک همچنین کودکی فکر شده عمل نکرده است.
کودک میتواند تشخیص دهد که این کار، کار درستی نیست و یا این حرف درستی نیست. اگر کودک تحت هر شرایطی آن را بیان کرد یعنی مفهوم آن را نمیداند.
ولی اگر در شرایطی آن را مطرح کرد که نشاندهندهی خشم او باشد قطعاً میداند و باید با او صحبت کنیم که دیگر آن را تکرار نکند.
نکتهای که وجود دارد این است که برخی از خانوادهها کودکان را زیاد تحت فشار قرار میدهند.
کودک باید بتواند بدود. باید بتواند شیطونی کند. فرزندی که در خانه تحت فشار است: دست نزن، ندو، بشین،… و مداوم از این کلمات میشنود و اگر در مهمانی و در فضاهای دیگر هم این کلمات را بشنود.
بالاخره این کودک یک جا باید دور از چشم پدر و مادر یا حتی جایی که پدر و مادر نمیتوانند به او چیزی بگویند، در آنجا کودک تمام آن شیطنتها را تخلیه کند. باید خانهای داشته باشیم برای کودکمان و نه برای مهمان.
من در مشاورهها همیشه میگویم که مثلاً این ظرف کریستال، که اینجا قرار دارد و قرار است که هفتهای یک بار یا ده روز یک بار مهمان بیاد و ببیند آن را جمع کنیم و بگذاریم فضای خانه، فضای آرامش بخشی برای فرزندمان باشد و هر چه قدر که دلشان میخواهد در خانه شیطونی کند و آن وقت بیرون از او انتظار داشته باشیم که مودبانه رفتار کند.
در تربیت فرزندمان مداوم نظم داشتن یک مشکل اساسی برای ما دارد.
ممکن است مثلاً فرزند من را از خلاقیت دور کند. اگر خیلی بخواهیم سختگیرانه نظم را برای فرزندان خود اجرا کنیم، شاید یک مقدار از آن آزادیهای کودکانه مجبور باشد دور شود.
خیلی ارزشمند است نظم داشتن. ولی حواسمان باشد که همه چیز در جای خود و به سن کودک هم توجه داشته باشیم.
همیشه نیاز نیست که فرزند من آرام صحبت کند که نشاندهندهی مودب بودن او است بلکه زمانی لازم است که با هیجان زیاد صحبت کند در مورد یک بازی که دارد انجام میدهد توضیح دهد.
نکته این است که فرزند من بتواند هیجانات خود را کنترل کند. چه در زمان شادی و چه در زمانی که در یک مهمانی قرار گرفته است و نیاز به آرامش دارد و باید به آرامی صحبت کند.
مهمترین چیز برای افزایش ادب کودکان، این هست که علاوه بر این که به آنها مهارت اجتماعی را یاد میدهیم، تلاش کنیم که هوش هیجانی آنها هم افزایش پیدا کند.
هم خودمان و هم فرزندمان در این صورت میتوانیم خیلی راحت ادب را رعایت کنیم، در جایی که ترسیدیم و عصبانی هستیم.
دیدگاهتان را بنویسید