تفکر انتقادی، مهارتی ضروری برای دنیای امروز
زمان مطالعه: 3 دقیقه
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی مدیر مرکز پرورش ذهن فرزام.
تفکر انتقادی یکی از زیر شاخه های 4C در آموزش و پرورش است که میخواهیم در این بحث به آن بپردازیم.
خود تفکر، محور اصلی شناخت و ارائهی راهحلهای موجود در هنگام مقابله با مسائل و مشکلات است.
تعریف جالبی که برای تفکر ارائه شده است، میگوید «تفکر» فعالیت جهتدار برای حل مسائل است. اقسام بسیار مختلفی از تفکر داریم ولی دو نوع از آن، تفکر هدایت شده یا جهتدار تفکر انتقادی و تفکر خلاق هستند.
تفکر انتقادی به بررسی، ارزیابی، اصلاح، تغییر و دوبارهسازی یک مسئله میپردازد و به سطوح بالاتر یادگیری، یعنی به تجزیه و تحلیل و ترکیب مربوط میشود.
این فرایند فکری، بحث جدیدی نیست. در زمان افلاطون بوده است و بهترین نمونهی کلاسیک آن، «تفکر انتقادی اثر مکس بلاگ» است که در سال 1952 نوشته شده است و این نشان میدهد که این مقوله بسیار قدیمی است. ولی قطعاً مهم و با ارزش برای امروز هم هست.
به همین دلیل در بحث 4C برای مهارتهای آموزش در قرن بیست و یکم که مطرح شده است، یکی از قسمتهای مهم «تفکر انتقادی» است.
سرفصلهای این مقاله
ماهیت و ذات تفکر انتقادی قضاوت معلق یا تردید سالم است. تردید سالم، و این سلامت بودن خیلی مؤثر
است.
روانشناسان تربیتی تأکید زیادی دارند که معلمها باید به جای انتقال دانش به یادگیرندههایشان، بیشتر به پرورش مهارت اندیشیدن یا تفکر انتقادی بپردازد.
دربارهی مهارتهای تشکیل دهندهی مهارت انتقادی، نظرات مختلفی وجود دارد. ولی یکی از صاحب نظران در این حوزه معتقد است که برای اینکه بدانی عناصر تشکیلدهندهی تفکر انتقادی چه چیزی است، باید این عبارت را با دقت به آن گوش دهیم.
- جست و جوی یک بیان روشن از موضوع یا سوال،
- جست و جوی دلایل کوشش برای کسب اطلاعات جامع،
- استفاده و ذکر منابع معتبر،
- در نظر گرفتن موقعیت کلی،
- در نظر گرفتن نکتهی اصلی،
- از یاد نبردن مسئلهی اصلی مورد علاقه،
- انعطافپذیر بودن و بدون تعصب به موضوع نگاه کردن،
- مشخص کردن دقیق موضوع،
- ما الآن در جایگاه چه کسی داریم به موضوع نگاه میکنیم و تا حدی دقیق بودن
این موارد میتواند تا حدی اوضاع کلی تفکر انتقادی باشد.
تمام دنیا معتقد هستند، معلم در پرورش تفکر انتقادی نقش کلیدی و مهمی دارد. اگر معلم را بتوانیم به عنوان یک الگوی کامل برای دانش آموزانش در نظر بگیریم، ایشان میتواند دانش آموزانش را نقاد و پرسشگر تربیت کند.
معلم میتواند با تقویت مهارت مشاهده، درک، تفسیر اطلاعات و مهارت استدلال به راحتی تفکر انتقادی را در دانش آموزانش پرورش دهد.
این کار را والدین توانمند هم میتوانند انجام دهند. یعنی دقیقاً در زندگی نقش یک معلم توانا را میتوانند برای فرزندانشان ایفا کنند.
دیدگاهتان را بنویسید