حس گناه در کودکان
زمان مطالعه: 4 دقیقه
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه صوتی از رادیو ایران.
موضوع برنامه ما این است که احساس گناه در کودکان، اگر اشتباهی از کودک یا نوجوانتان سر بزند شما چه واکنشی دارید؟ چه مدت در مورد این اشتباه با او صحبت میکنید؟
خیلی زود از ماجرا میگذرید یا چندین و چندبار کار بدش را به او گوش زد میکنید؟
تا به حال شده است که فرزندتان را بیش از اندازه سرزنش کنید؟
فرزندتان چه طور؟ آیا برای اشتباهاتش خود را مقصر میداند؟
تا حالا بیش از اندازه احساس گناه کرده است؟
امروز قرار است در مورد این موضوع با همدیگر صحبت کنیم چون شیوهی رفتارمان با فرزندانمان مسئلهی مهمی است و تا بزرگسالی تأثیرگذار است.
پرسش مجری: بحث را اینگونه شروع کنیم که اصلاً احساس گناه چی هست که یه کودک کوچک زیر ۸ سال چطور میشه که در آن سن دچار چنین احساسی میشود؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: البته احساس گناه برای بزرگسالان هم هست. مخصوصاً والدین، مادران خیلی دچار این اتفاق میشوند. فرایند بسیار پیچیدهای است.
یک فرایند ذهنی است که فرد خود را مداوم قضاوت میکند و در مورد یک موضوعی مداوم فکر میکند.
در صورتی که کم باشد بسیار عالی است. چون میزان کم احساس گناه باعث همدردی میشود و روابط اجتماعی را بالا میبرد.
ارزشهای جامعه را شرایطی ایجاد میکند که ما پاس بداریم و در کل وضعیت خوبی است که ما حس کنیم در مورد اشتباهاتی که میکنیم کمی احساس گناه داشته باشیم.
سرفصلهای این مقاله
ولی چه زمانی این حس گناه خطرناک است برای کودک و بزرگسال؟
برای سن نظریههای مختلفی وجود دارد: بیشترین پژوهشها معتقد هستند که بین 3 تا 5 سالگی حس گناه میتواند در ذهن کودک ایجاد شود و شروع آن است. فرد میتواند در ادامه هم دچار حس گناه باشد.
پشیمانی با حس گناه چه تفاوتی دارد؟ زمانی که فرد احساس گناه دارد اینقدر درگیر مسائل منفی زندگی است که عملکرد درست، کم برای او اتفاق میافتد وقتی پشیمان است.
این امکان وجود دارد که عملکرد خود را تصحیح کند، برای همین ما پشیمانی را بهتر از احساس گناه میدانیم.
درپنح حالت ما دچار احساس گناه میشویم:
اولین حالت زمانی که احساس گناه برای وقتی است که خطایی مرتکب شدهایم. وقتی که کودک مشکل را در ذهنش مدام تکرار میکند باعث مشکل میشود. مثل کابوسهای شبانه و مشکلات ذهنی و روحی برای فرزند ایجاد میشود و وقتی که واقعیت را بگوییم مشکل حل میشود و احساس گناه کاهش پیدا میکند.
دومین حالت زمانی است که احساس گناه میکنند برای خطایی که هنوز ایجاد نشده. اینها در ذهنشان ایجاد میشود.
سومین حالت احساس گناه برای خطایی که تصور میکنند مرتکب شدهاند. خیلی وقتها کودکان احساس گناه میکنند برای مشکلی که اصلاً ربطی به آنها ندارد. پدر و مادر دعوا میکنند فرزند خود را مقصر میداند.
معمولاً کودکانی که بسیار دعوای والدین را دیدند و یا والدین جدا شدهاند، در این حوزه قرار میگیرند و دچار احساس گناه میشوند.
اینها برداشت غیر منطقی از اتفاق دارند.
چهارمین حالت احساس گناهی که در صورت عدم کمک کردن به دیگران ایجاد میشود. بعضی از مادرانی هستند که اجازه نمیدهند فرزندشان به آنها کمک کند و این باعث احساس گناه میشود.
و پنجمین حالت که بیشتر برای بزرگسالان هست، زمانی که فرد خود را موفق تر از اطرافیان میبیند، دچار احساس گناه میشود.
پرسش شنونده برنامه: مجبور کردن فرزند به معذرت خواهی وقتی که کار اشتباهی انجام میدهد آیا درست است یا موجب احساس گناه در فرزندان میشود؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: تذکر دادن اگر خیلی زیاد باشد ما تاییدش نمیکنیم و بهتر است سریع و واضح با کودک صحبت کنیم و مشخص کنیم اشتباهی که انجام داده چه هست و ما به خاطر چه چیزی داریم تذکر میدهیم.
صحبتهای گنگ و کلی خیلی وقتها برای کودکان قابل درک نیست و متوجه نمیشوند دلیل عصبانیت والدین چه هست.
پرسش شنونده برنامه: وقتی که کودک احساس گناه میکند ما چگونه متوجه شویم که کودک احساس گناه دارد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: خود احساس گناه یک فرایند پیچیدهی درونی است و در اصل ذهن فرد درگیر میشود و ما معمولاً بازخورد بیرونی را میبینیم و این موارد نشانهی این است که فرد در درون احساس گناه دارد و کودکانی که دچار افکار منفی هستند و در ذهن خود زیاد آن را تکرار میکنند. یک همچنین مواردی میتواند دچار احساس گناه شود.
پرسش شنونده برنامه: چگونه کاری کنیم که فرزندمان احساس گناه نداشته باشد و آن را به احساس مثبت تغییر دهد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: اینکه اشتباهش را بیان کند و سعی کند زودتر آن را اصلاح کند و اشتباهاتش را بپذیرد و تلاش کند آن را اصلاح کند از بار گناه خلاص میشود و از اشتباهات دیگران درس بگیرد. در نهایت قبول کنیم که هیچ انسانی کامل نیست و اشتباه برای انسان است و باید سعی کنیم که آن را دیگر تکرار نکنیم.
دیدگاهتان را بنویسید