تمرینهایی برای پرورش خلاقیت (فایل اول)
سرفصلهای این مقاله
زمان مطالعه: 3 دقیقه
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی مدیر مرکز پرورش ذهن فرزام.
خلاقیت یکی از مهارتهایی است که در قرن بیست و یکم باید در خودمان پرورش بدهیم و هم برای دانش آموزان و فرزندانمان.
خلاقیت فرایندی است که نتیجهی آن یک کار تازهای است از سوی عدهای در یک زمان به عنوان یک مورد مفید و رضایتبخش که مورد قبول واقع شود.
این فقط یکی از تعاریفی است که از خلاقیت ارائه شده است. تعاریف بسیار زیادی از خلاقیت داریم و خلاقیت را با رویکردهای مختلف هم دیدهاند.
یکی از رویکردها ویژگیهای تفکر واگرا داشتن از نظر گیرفورد است که به نوعی به خلاقیت ربط پیدا میکند.
چهار دسته بحث داریم:
اولین آن اصالت یا ابتکار است.
یعنی راهحلهایی که فرد در برخورد با یک مسئله ارائه میکند تا چه اندازه نو و ابتکاری است.
اصالت در حقیقت به معنی توانایی تولید جوابهایی است که مبتکرانه و تازه است که به ذهن فرد میرسد. هر چقدر این جوابها منحصر به فرد و نادر باشند، اصالت آن فکر بیشتر است.
دومین مقوله سیالی یا روانی است.
منظور از روانی فکری عبارت است از مقدار ایدههایی که ذهن میتواند از نظر کمی ایجاد کند. در اینجا تعداد برای ما خیلی مهم است. در بحث خلاقیت معتقد هستیم که کیفیت از دل کمیت بیرون میآید.
برای خواندن مقاله «تمرکز، مشکل انسان امروز» به لینک زیر مراجعه نمایید:
سومین نکته انعطاف پذیری است.
در اینجا تنوع جوابهایی که فرد به یک مسئله میدهد، اهمیت دارد. گوناگونی پاسخها مشخص میکند که ذهن چقدر میتواند در پاسخ به سوالها تغییر ایجاد کند.
اگر ما بتوانیم در دیدن یک مربع اشکال مختلفی را ارائه دهیم، سیالی است. ولی اگر این اشکال از رویکردهای مختلف باشد مثلاً فردی آن تصویر مربع را مثل یک قاب عکس میبیند، یعنی چیزی که کاملاً در دیدش است ولی فردی که زیر یک میز یا یک پشتبام از بالا میبیند. اینجا تنوع در پاسخگویی ایجاد شده است.
چهارمین قسمت بسط یا گسترش است.
بسط یعنی توجه هر چه بیشتر به جزئیات موضوع. فرد دیگر به جزئیات معمولی و پیش پا افتاده یا کاملاً بدیهی هم توجه میکند و از جهات مختلف آن موضوع را بررسی میکند.
مثلاً در مورد مربع که جز یک شکل یا کل یک شکل باشد و به مواردی از این دست هم میتواند توجه کند. در مورد موضوعات مختلف به سختی، نرمی، رنگ، وزن، جنس و از این دست میتواند کاملاً توجه کند.
نوع دیگر خلاقیت تفکری است که آن را ادوار دوبونو ارائه داده است، به عنوان تفکر عمودی و تفکر جانبی.
معتقد است تفکر عمودی باعث قالبهای ذهنی میشود ولی تفکر جانبی ساختار این قالبها را تغییر میدهد و باعث ایجاد قالبهای جدید میشود.
او معتقد است که ذهن ما عادت کرده است که اطلاعات را به شیوهی مشخص و قالبی ارائه میدهد و در بسیاری از موارد این کار دارای مزیتهای عملی هم هست.
ولی اگر ذهن ما بتواند این عادتها را کنار بگذارد و قالبهای جدیدی را بسازد، باعث میشود ذهنمان خلاقتر شود. این کار را تفکر جانبی نام برده است.
خلاقیت در واقع فرایندی است که ما میتوانیم در خودمان شکل دهیم و افزایش دهیم. هرچند موانعی برای خلاقیت وجود دارد ولی قطعاً ذهن انسان انقدر باز است که میتواند آن موانع را پشت سر بگذارد و با پشتکار میتوانیم آن موانع را از پیش پایمان برداریم.
در ادامه بازیهایی را ارائه میدهم که خلاقیت را افزایش دهد.
ادامه این مطلب را در تمرینهایی برای پرورش خلاقیت (فایل دوم) بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید