نکاتی طلایی برای تقویت مغز
برای تقویت مغز خود را با صبحانهای مقوی بیدار کنید و با تغذیهی سالم در طول روز، آن را بیدار نگه دارید!
علت اینکه چرا پزشکان تغذیه همیشه بر خوردن صبحانهای کامل تأکید میکنند. و آن را مهمترین وعدهی غذایی در طول روز میدانند، این است که صبحانهی کامل برای مغز مانند ساعت زنگدار است که هر روز صبح باید آن را سر موقع از خواب بیدار کند.
هر چقدر مواد غذایی مقویتری سر سفرهی صبحانه قرار گیرد. مغز هم سریعتر بیدار میشود و بیداری آن تا مدت بیشتری ادامه مییابد. در کنار این وعدهی مهم غذایی، میوهها و سبزیها، لبنیات، گردو، کشمش و بادام هم به آن نیرو میدهند.
تنها جسم شما نیست که نیاز به استراحت دارد، مغز شما هر شب، منتظر خواب حداقل 7 ساعته است!
بسیاری از شبها این اتفاق برای ما افتاده است که با اینکه در بدنمان احساس خستگی نمیکنیم، به استراحت نیاز داریم. در این شرایط است که مغز شما بیشتر از جسمتان نیاز به خواب دارد. اگر هم چنان به مقاومت برای بیدار ماندن ادامه دهید، او هم دیگر با شما همکاری نمیکند.
این همان شرایطی است که شما به علت آن نمیتوانید ساعت 3 صبح یک متن 10 خطی یا کمتر از حداقل 10 اشتباه املایی تایپ کنید. پس خمیازههای مغز خود را جدی بگیرید.
با خواب کافی و منظم شبانه، مغز شما میتواند اطلاعاتی را که در طول روز به آن وارد شده است، به خوبی طبقهبندی و ذخیره کند.
در واقع مغز با این کار به شما کمک میکند تا این اطلاعات را در آینده به راحتی به خاطر آورید یا از آنها برای تصمیمگیری و برنامهریزی استفاده کنید.
این را هم فراموش نکنید که خواب منظم، بطور قابل توجهی باعث تقویت مغز میشود. در مقابل، بر هم خوردن نظم خواب و بیخوابی، آن را ضعیف و فعالیتهای آن را مختل میکند.
در روز ساعاتی را به ورزش کردن اختصاص دهید، حتی اگر این ورزش، بالا رفتن و پایین آمدن از پلهها باشد!
ورزشهای بدنی، برای سلامت و تقویت مغز اهمیت دارد. بهتر و بیشتر شدن جریان خون به قسمتهای مختلف مغز، آن را به طور کامل تغذیه میکند و خستگی مغز را از بین میبرد.
برای ورزش کردن، نیازی به ثبتنام در باشگاههای ورزشی و خریدن وسایل و دستگاههای ورزشی ندارید. اگر هم در طول روز وقت کافی برای ورزش کردن ندارید و مدام پشت میز کار خود نشستهاید. همین الان از روی صندلی بلند شوید و چند حرکت ساده کششی در ناحیه دست و پاهای خود انجام دهید.
اگر زمان انجام این تمرینات را هم ندارید، به هر بهانهای پیادهروی کنید. این پیادهروی ممکن است محل کار/مدرسه تا خانه یا حتی بالا رفتن و پایین آمدن از پلههای خانه باشد.
سرفصلهای این مقاله
بازتوانی مغز، معجزهای برای تقویت مغز:
برخلاف گذشته که تصور میشد آسیب به مغز، صدمهای غیر قابل بازگشت است. امروزه میبینیم که بسیاری از این بیماران میتوانند بخش قابل توجهی از تواناییهای از دست رفتهی خود را، در فرایند بازتوانی به دست آورند.
در واقع دوره بازتوانی، همان معجزهای است که مغز آسیب دیدهی شما را ترمیم میکند و یا باعث تقویت مغز شما میشود و به تدریج تواناییهای آن را بهبود میبخشد.
برای آن که بتوانید مفهوم بازتوانی مغزی را بهتر درک کنید، بیایید با یک مثال شروع کنیم:
تصور کنید وارد شهربازی شدهاید. وسایل بازی مختلفی در این شهربازی وجود دارد که تنها برخی از آنها توجه همه را به خود جلب میکند.
این بازی پرطرفدار، در واقع همان مناطقی از مغز شما هستن که به خاطر داشتن فعالیت بالای سلولهای عصبی، بسیار قوی هستند.
اگر میتوانید به خوبی محاسبات ریاضی را انجام دهید، پس منطقهی مربوط به مهارتهای محاسباتی در مغز شما خوب کار میکند و باعث تقویت مغز میشود اما در مقابل، مناطق کم کار و تنبل، همان قسمتهای آسیب دیدهای هستند که به فعال سازی و تحریک نیاز دارند.
مغز شما هم مانند عضلات بدن به ورزش نیاز دارد که البته کمی با ورزشهای معمول متفاوت است.
در عین حال هر دو نوع ورزش مغزی و عضلانی باعث بهبود خون رسانی و قویتر شدن این اعضا میشود.
برای مثال حل جدول همانند انجام حرکات کششی برای مغز است که نتیجهی آن بالا رفتن مقاومت مغز شماست.
تقویت مغز|راهکارهایی برای پرورش کودکانی تیزهوش
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه خانه و خانواده از رادیو ایران.
پرسش مجری: خانم دکتر میخواهیم راجع به بچههای تیزهوش صحبت کنیم. از شما میخواهم قبل از اینکه وارد بحث شویم، در مورد کودکان تیزهوش یک توضیحی بفرمایید و بگویید به چه کسی میگویند کودک تیزهوش؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: تمام کودکان ما در برخی از توانمندیها و برخی آیتمهای هوش، توانمندی خوبی ممکن است داشته باشند و در برخی آیتمها ضعیفتر باشند.
خیلی وقتها مادر معتقد است که فرزندش تیزهوش است.
مثلاً خیلی خوب صحبت میکند. ممکن است هوش کلامی این کودک بالا باشد و هوش عملی او پایین باشد.
مثلاً ممکن است کودکی در هوش دیداری-فضایی بسیار بالا باشد ولی در هوش هیجانی بالا نباشد.
بحث ما این نیست که بخواهیم خیلی علمی تیزهوشها را مشخص کنیم. تیزهوش را میتوان با تستهای مختلف مثل، وکسلر و کتل مشخص کرد و مشخص کرد که هوش کودک در چه عددی هست و آیا تیزهوش است و یا نه. ولی همهی بچههای ما به نوعی در برخی قسمتها تیزهوش هستند.
حالا ما به عنوان یک پدر و مادر چه کاری برای آنها باید انجام بدهیم؟
پرسش مجری: خانوادههایی که کودکان تیزهوش دارند؛ دوست دارند که از این تیزهوشی کودک بهترین استفاده شود.
برای همین پدرها و مادرها سطح آموزشی کودک را از آنچه که در سطح عادی در مدارس دارد تدریس میشود را یک مقدار بالاتر میبرند. شما بفرمایید که آیا این کار درستی است و اگر نه چه باید کرد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: ما به هیچ وجه نمیخواهیم که کودک تحت فشار قرار بگیرد. باید به این نکته توجه کنیم که آیا کودک ما از نظر جسمی و روحی توانمندی این فشار را دارد یا خیر؟
یک وقتی فرزند من باهوش است و توانمندی یک فشار و اضطراب زیاد هم دارد و از اینکه در چالش قرار بگیرد و یک مسابقهی سخت را با دوستان دیگرش داشته باشد، لذت میبرد.
ولی یک زمانی فرزند من از نظر روحی یک چنین توانمندی را ندارد. از نظر هوشی باهوش است ولی از نظر روحی این توانمندی را ندارد.
در این زمان اگر مادر بخواهد کودک را در این وادی بیاندازد، تنها ضرری که دارد یک کودک پر از استرس و اضطراب و اگر نتواند آن نتیجهی کافی را بگیرد مشکلات عدم اعتماد به نفس به وجود میآید و سرخورده از جامعه میشود.
ما میخواهیم کودکانمان همان قدر که در خواندن و پیشرفت تحصیلی موفق هستند ما میخواهیم که از زندگی هم لذت ببرند.
یعنی وقتی که فرزند من درسهایش را خوانده است و تکالیفش را انجام داده است و وقت اضافی دارد، شاید کودکی لذت ببرد که آن چند ساعت وقت اضافه را کار کند بر روی مسائل تیزهوشان، بچهای ممکن است لذت ببرد که برود فوتبال آن چند ساعت را و دیگری مایل باشد که با مادرش برود گردش. نباید روی کودک به هیچ وجه فشار منفی باشد.
پرسش مجری: خانم دکتر، در صحبتهای خود گفتید که گاهی کودکان باهوش هستند ولی از نظر روحی این توانمندی را ندارند. به نظر شما چه فعالیتی را میتوان برای آنها انجام داد و چه فعالیتهای انگیزشی میتوان انجام داد که از نظر روحی و روانی هم بتوانند خود را دریابند و به آنچه که هدفشان است برسند؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: بهترین کاری که یک پدر و مادر میتواند انجام دهد این است که به کودک یاد بدهد که چگونه یاد میگیرد. یعنی، این خیلی مسیر نوجوانان ما را راحت میکند.
یک تست سنجش عملکرد مغز در یادگیری، مشخص میشود که این کودک چگونه بهتر یاد میگیرد.
مثلاً، آیا شما بلند بلند بخوانی و صدای خودت را بشنوی بهتر یاد میگیری، یا آهسته بخوانی؟ آیا شما خلاصه برداریهای خود را به صورت کلی باشد بهتر یاد میگیری یا جزئی باید باشد؟ و خطی که بهتر یاد بگیری؟
اینها کارهایی است که میتوان به کودک یاد داد که چگونه بهتر یاد بگیرد. ولی قرار نیست که تمام خانوادهها بیایند چنین تستی بدهند و همچنین کاری را انجام بدهند. ولی یک سری چیزهای عمومی را ما داریم.
اول از همه شرایطی که دقت و تمرکز کودک را کم میکند. ممکن است یک نوجوان در یک اتاق پرنور نشسته است و دارد درس میخواند و سر و صدای بیرون هم زیاد است. قطعاً این کودک دقت و تمرکزش کم است.
ما معتقد هستیم که فضا نباید نورش کم باشد و هم نباید نورش زیاد باشد. هر دو تاثیر منفی دارند روی دقت کودک. سر و صدا تاثیر منفی دارد.
ولی آن تست، که من عرض کردم اگر ما مشخص کنیم که فرزند من شنیداری دقت و تمرکز برای او ایجاد میکند یا دیداری. مثلاً اگر شنیداری برای کودک عدم تمرکز ایجاد میکند ما از مادر میخواهیم که تلویزیون روشن نباشد و تلفن صحبت نکنند.
ادامه این مطلب را در راهکارهایی برای پرورش کودکانی تیزهوش (فایل شماره 2) بخوانید.
غذاهای مفید برای تقویت مغز
برای داشتن مغزی سالم و جوان، باید مراقب رژیم غذایی خود باشید و از غذاهایی استفاده کنید که به بهبود و تقویت مغز آسیبدیدهی شما کمک کند.
برخی از مهمترین این غذاها عبارتند از:
- ماهی:
ماهی از هر نوعی که در دسترس شما قرار دارد. ماهی سرشار از یک مادهی غذایی مهم به نام امگا 3 است که برای سلامت سلولهای مغزی بسیار اهمیت دارد.
- میوهها و سبزیجات:
به ویژه انواع رنگیهای آنها مانند انار، انگور، توتفرنگی، اسفناج، هویج و … که منبعی غنی از آنتیاکسیدان و برای ترمیم سلولهای آسیبدیدهی مغزی لازماند.
- آجیل و دانههای روغنی:
مانند گردو، فندق، بادام، کشمش و مویز که سرشار از ویتامین E و انواع املاح ضروری هستند و فعالیت مغزی را افزایش میدهند.
- حبوبات:
مانند عدس و لوبیا که حاوی مواد مغذی مثل پروتئین، فیبر، ویتامین، مواد معدنی و آهن هستند.
- تخممرغ:
علاوه بر اینکه یکی از مهمترین منابع تأمینکنندهی انرژی برای مغز است، به بهبود حافظه نیز کمک زیادی میکند.
- آب:
آب که سادهترین و در دسترسترین نوشیدنی است و خواص مفید بسیار زیادی دارد. در طول روز به اندازهی کافی آب بخورید، حتی اگر هم تشنه نمیشوید.
- گوشت:
گوشت قرمز در مقدار کم نیز میتواند بخشی مفید در رژیم غذایی برای تقویت مغز باشد.
مطالعات نشان میدهد رژیم غذایی متنوع و همراه میوهجات و سبزیجات تازه، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را تا 40% کاهش میدهد.
دلایلی که مانع کنجکاوی و تقویت مغز کودک میگردد
اگر چه عواملی مانند نداشتن امنیت، جدائی از مادر و ترس و وحشت، موجب از بین رفتن تمایل به بازی کردن در کودک و از بین رفتن شادی و شعف او میگردد، ولی عوامل دیگری نیز هستند که به تدریج بر تقویت مغز کودک اثر گذاشته و مانع بازی کردن او میشوند.
این عوامل عبارتند از:
- خرده گیری والدین و اطرافیان:
خرده گیری به سر و صداهائی که هنگام بازی و دویدن توسط کودک ایجاد میشود، به تدریج سبب میشود که او کمتر به فعالیت بپردازد و تمایل به بازی کردن در او کاهش یابد.
- محدود کردن زمان بازی:
محدود کردن زمان بازی سبب میشود که کودک به تدریج شوق و شعف نسبت به بازی کردن را از دست داده و به صورتی شود که خود مادر به کودک، «بچه تنبل» خطاب کند.
- خاموش بودن و حرف نزدن:
بعضی از مادران به طور دائم کودکشان را به حرف نزدن و خاموش بودن دعوت میکنند. مخصوصاً سر میز یا سفرهی غذا یا هنگام مسافرت در ماشین یا در مهمانیها. در این حالت، خاموش بودن به تدریج عادت فرزند میگردد و او را خموده و پژمرده میسازد.
- فرستادن کودک به تماشای تلویزیون:
در بعضی از خانوادهها، تماشای تلویزیون، تنها کاری است که کودک میتواند آزادانه انجام دهد. آمارها نشان میدهد در بعضی از خانوادهها، کودکان 21 تا 30 ساعت در هفته تلویزیون تماشا میکنند. و تنها 38 دقیقه در هفته با پدر و مادر گفتگو و تبادل نظر مینمایند.
بررسیها نشان داده است کودکان بزرگتری که هیچ گونه شادی و شعف و خلاقیت هنری و غیرهنری نداشته باشند، در دوران نوجوانی دچار خمودگی و بیتفاوتی میشوند و حتی به اعتیاد کشانده خواهند شد.
منبع: رفتار پدر و مادر با کودک و نوجوان (دانستنیهای لازم برای پدران و مادران)، جواد فیض.
باشگاه مغز، نویسندگان: حامد اختیاری و تارا رضاپور.
دیدگاهتان را بنویسید