انواع اختلالات اضطرابی و درمان آنها چیست؟
زمان مطالعه: 8 دقیقه
اضطراب احساسی طبیعی در انسانهاست که هرکسی در شرایطی از زندگی آن را تجربه میکند. خیلی از افراد زمانی که در کار دچار مشکل شده، قبل از امتحان دادن و یا قبل از گرفتن تصمیمهای حساس، عصبی و مضطرب میشوند.
بااینحال افراد مبتلا به اختلالات اضطراب، ترس غیرمنطقی و نگرانی بیش از حد نسبت به شرایط روزمره دارند. این احساسات باعث اختلال در زندگی روزمره شده، به سختی کنترل میشوند و برای مدت طولانی باقی میمانند.
سرفصلهای این مقاله
- اضطراب ممکن است از کودکی در افراد ظاهر شده و تا بزرگسالی آنها ادامه یابد.
- انواع اختلال اضطراب کداماند؟
- چندین نوع شناخته شده اختلال اضطراب وجود دارند، که بعضی از آنها شامل:
- ١– اختلال هراس (Panic disorder)
- ٢– اختلال وسواس جبری (OCD)
- ٣– اختلال تنشزای پس از رویداد (PTSD)
- –4اختلال اضطراب اجتماعی
- 5– اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر
- 6- ترسهای خاص (Specific phobias)
- علایم ابتلا به اضطراب:
- عوامل زیر خطر ابتلای شما به اختلالات اضطرابی را افزایش میدهد:
- عوارض ابتلا به اختلال اضطراب:
- درمان اضطراب:
- درمان خانگی اضطراب:
- علائم اضطراب در كودكان:
- عوامل پدید آورنده اضطراب:
- 1– وجود اختلاف و درگیری در زندگی خانوادگی:
- 2- انتقاد دائم:
- 3– مقررات دست و پاگیر در خانواده:
- 4– داشتن ظاهری نامتعادل و غیرمعمول:
- 5– بیماریهای پیدرپی كودک:
- راهکارهای مناسب برای رفع اضطراب و تقویت اعتماد به نفس:
- لازم به تذكر است باید محیطی ایجاد كنیم كه:
- کتابهای انتشارات فرزام برای پرورش فرزندانی توانمند:
- مجموعه پرورش ذهن کودک (هفت جلدی)[نسخه چاپی]
- راهکارهای افزایش حافظه فعال (نسخه pdf)
- باهوش خوش اخلاق (نسخه pdf)
- باهوش خوش رو (نسخه چاپی)
اضطراب ممکن است از کودکی در افراد ظاهر شده و تا بزرگسالی آنها ادامه یابد.
انواع مختلفی از اختلالات اضطراب وجود داشته که بعضی از آنها اختلال هراس و ترس، اختلال وسواس جبری، اختلال تنشزای پس از رویداد، اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیا و اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر میباشند.
درمان اضطراب شامل نوعی روان درمانی که به شما یاد میدهد به چطر موقعیتهای چالش برانگیز را نوعی دیگر دیده و به آن پاسخ دهید، تغییرات سبک زندگی و اگر لازم بود درمان دارویی میشود.
بعضی اوقات اضطراب ناشی از بیماری دیگری بوده و برای درمان اضطراب باید آن بیماری را درمان کرد. بدون توجه به اینکه شما مبتلا به کدام نوع اضطراب هستید، بدانید که درمان به شما کمک میکند.
انواع اختلال اضطراب کداماند؟
چندین نوع شناخته شده اختلال اضطراب وجود دارند، که بعضی از آنها شامل:
١– اختلال هراس (Panic disorder)
این افراد دچار حملات اضطرابی ناگهانی میشوند که معمولاً چند دقیقه یا گاهی بیشتر به طول میانجامد. این حملات بسیار اتفاقی بوده و طوری رخ میدهند که عامل تحریککنندهٔ اصلی مشخص نیست.
افراد مبتلا به این نوع اضطراب اغلب جوان هستند. احساس تنگی و فشردگی در قفسهٔ سینه، تپش شدید قلب، عرق کردن، لرزش، گیجی، احساس از دستدادن تعادل، … از علایم آن هستند؛ ولی این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر میکنند دچار سکته قلبی شدهاند و میترسند که بمیرند.
٢– اختلال وسواس جبری (OCD)
در این حالت فرد افکار یا اعمالی را برخلاف میل خود تکرار میکند. این بیماری میتواند به صورت وسواس فکری یا وسواس عملی یا هر دو در فرد ظاهر شود. در وسواس فکری، فرد قادر نیست فکر، احساس یا عقیدهای تکراری و مزاحم را از ذهن خود بیرون کند.
افکار وسواسی میتوانند بسیار ناراحت کننده، وحشتآور یا وحشیانه باشد. افکار وسواسی میتوانند باعث شوند که فرد به سمت عادات وسواسی گرایش پیدا کند، یعنی عمل یا اعمالی را به طور مکرر انجام دهد (وسواس عملی). مانند شستن مکرر دستها، بالا کشیدن بینی، … اعمال وسواسی هیچگونه توجیه منطقی ندارند.
٣– اختلال تنشزای پس از رویداد (PTSD)
اختلال تنشزای پس از رویداد را به نام سندرم موج انفجار نیز میشناسند. این حالت مربوط میشود به حادثهای (از قبیل جنگ، تصادفات شدید، سوانح طبیعی، …) که با استرس شدید هیجانی همراه است و شدت آن میتواند به هر کسی آسیب برساند.
یک دوم افرادی که دچار چنین استرس شدیدی میشوند علایم مربوط به آن را (مانند خوابهای تکراری، خاطراتی مبهم ولی فراگیرنده، از دست رفتن تعادل و پرخاشگری شدید، …) پس از گذشت حدود سه ماه از دست میدهند.
هرچه اقدامهای لازم برای درمان زودتر انجام گیرد، احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمتر میشود. در صورتی که این حالت بیش از چند ماه طول بکشد، احتمال اینکه تا آخر عمر با فرد باقی بماند، بسیار زیاد میشود.
–4اختلال اضطراب اجتماعی
این نوع ترس در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی شروع میشود و ترس و شرمساری از اشتباه کردن، صحبت کردن در جمع، غذا خوردن، سرخ شدن یا لرزش صدا و… در برابر جمع است و با خجالت ساده تفاوت دارد. این حالت اضطراب مانع شناخت افراد جدید میشود و فرد را به انزوا و گوشهگیری میکشاند.
5– اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر
این حالت در افرادی دیده میشود که بهطور مداوم نگران وقوع اتفاقی هستند. موضوع این نگرانیها میتواند بسیار متنوع باشد: نگرانی از بیمار شدن فرزندان، نگرانی از مرگ یکی از آشنایان، نگرانی از تهگرفتن غذا، … این حالت به مرحلهٔ مقاومت استرس شباهت دارد و خطر چندانی ندارد. از علایم آن میتوان تپش قلب، بیقراری، خستگی، بیخوابی، تنگی نفس، اختلال در تمرکز و حافظه را نام برد.
6- ترسهای خاص (Specific phobias)
ترسهای خاص شایعترین نوع ترس مرضی است که طی آن فرد از مواجهه با بعضی موقعیتها، فعالیتها یا اشیاء اجتناب میکند، مانند بعضی از حیوانات (عنکبوت، موش، مارمولک، …)، بلندی، دریا، خون، مرگ، … هر چیزی میتواند باعث این نوع اضطراب (که خطر خاصی به دنبال ندارد) بشود.
ترس از مکانهای بسته، ترس از اجتماع و ترس از مکانهای باز (که افراد مبتلا به آن از حضور در فضای باز و پر ازدحام و شلوغ و خروج از محیط منزل خودداری میکنند. این اختلال معمولاً در نوجوانی شروع میشود، ولی سابقهٔ آن میتواند به دوران کودکی و تجربهٔ اضطراب جدایی در آن زمان برگردد) از این نوع اضطراب هستند.
علایم ابتلا به اضطراب:
علایم و نشانههای ابتلا به اختلالات اضطرابی بسته به نوع اختلال متفاوت است، با اینحال عموماً شامل برخی از موارد زیر میشود:
- احساس هراس، ترس و تشویش
- افکار وسواسی غیرقابل کنترل
- به یادآوری مکرر تجربیات ناراحت کننده
- کابوسهای شبانه
- اخساس ناتوانی
- رفتارهای تشریفاتی، مانند شستن مکرر دست، دستهای (پاها) سرد و یا عرق کرده
- تنگی نفس
- تپش قلب
- ناتوانی در آرام بودن و لرزش
- خشکی دهان
- بی حسی و یا سوزن سوزن شدن دستها و یا پاها
- تهوع
- تنش عضلانی
- سرگیجه
- نفس عمیق و سریع
- احساس خستگی یا ضعف
عوامل زیر خطر ابتلای شما به اختلالات اضطرابی را افزایش میدهد:
- زنان بیشتری از مردان با ابتلا به این بیماری شناسایی شدهاند.
- رویدادهای کودکی: کودکانی که تحت تجاوز قرار گرفتهاند ضربههای روحی دیدهاند و یا شاهد وقایع ناراحت کننده بودهاند، بیشتر در خطر ابتلا به اختلال اضطراب میباشند.
- استرس ناشی از یک بیماری: ابتلا به بیماری خاص و یا جدی باعث نگرانی شدید در رابطه با مواردی همچون درمان و یا آیندهتان میشود.
- جمع شدن استرس: واقعهای بزرگ و یا کم کم جمع شدن استرسهای کوچک زندگی میتواند محرک ابتلا به استرس باشد. (برای مثال نگرانی همیشگی برای وضعیت مالی و یا مرگ عزیزان)
- خصوصیات شخصیتی: افرادی که خصوصیات شخصیتی خاصی داشته باشند، بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به اضطراب هستند.
- سابقه خانوادگی اضطراب: افرادی که در خانوادهشان سابقه اختلال اضطراب دارند، بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به اضطراب میباشند.
- مواد مخدر و الکل: مصرف و یا سوءمصرف مواد مخدر و الکل میتواند باعث بدتر شدن اضطراب شود.
عوارض ابتلا به اختلال اضطراب:
ابتلا به اضطراب میتواند باعث ابتلا به سایر بیماریهای ذهنی و یا در صورت ابتلا بدتر شدن آنها گردد، این بیماریهای شامل:
- افسردگی (که اغلب با اختلال اضطراب رخ میدهد)
- اعتیاد به مواد مخدر
- سردرد
- دندان قروچه
- مشکلات رودهها و دستگاه گوارش
درمان اضطراب:
دو درمان اصلی برای اختلالات اضطراب: رفتار درمانی (روان درمانی) و درمان دارویی بوده و معمولاً بیشترین تاثیر را ترکیب هر دو این درمانها در پی دارد. برای یافتن بهترین شیوه درمان برای شما ممکن است پزشک مجبور به آزمایش چندین شیوه درمانی بر روی شما گردد.
روان درمانی:
این نوع درمان که به رفتار درمانی، گفتار درمانی و یا مشاوره روانی معروف است، شامل صحبت با یک روانشناس و یا روانپزشک برای کمک به شما در کاهش اضطرابتان، میشود.
درمان رفتار شناختی یکی از موثرترین شکلهای روان درمانی برای درمان اختلالات اضطراب میباشد. در طی این درمان شما میتوانید فعالیتهایی که به دلیل اضطراب رها کردهاید را دوباره شروع کرده و کم کم اضطراب شما شروع به بهبود نماید.
درمان دارویی:
پزشکان از داروهای ضدافسردگی و کاهش دهنده اضطراب برای درمان این مشکل استفاده مینمایند.
درمان خانگی اضطراب:
هرچند بیشتر افراد مبتلا به اختلالات اضطراب برای درمان و کنترل مشکل نیاز به روان درمانی و دارو دارند، تغییرات در سبک زندگی نیز میتواند برای آنها مفید و سودمند باشد.
این تغییرات شامل:
- عبادت و رابطه معنوی.
- افزایش فعالیت جسمانی و ورزش.
- اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر.
- ترک سیگار و کاهش مصرف کافئین و یا عدم مصرف آن.
- استفاده از تکنیکهای ریلکسیشن همچون مدیتیشن و یوگا.
- خواب کافی و آرامش بخش.
- رژیم غذایی سالم و مناسب.
- پیشگیری از اضطراب.
راهی برای پیش بینی دلایلی که باعث اضطراب شما میشود وجود ندارد. اما با رعایت موارد زیر شدت عوامل اضطراب زا را میتوانید بر روی خود کاهش دهید:
- مصرف محصولات حاوی کافئین همچون قهوه، چای، نوشابه، شکلات و … را کاهش داده و متوقف کنید.
- از مصرف الکل و مواد مخدر اجتناب نمایید.
علائم اضطراب در كودكان:
- ظهور آشفتگی در چهره و عرق كردن
- اختلال در تنفس، دستگاه گوارش و معده و حالت تهوع و خستگی و بی اشتهایی
- وجود حالت خشم و دلهره و عدم احساس امنیت و اطمینان و عدم اعتماد
- بیقراری و بهانه جویی و وجود حالت یاس، بغض، كینه، خشم سریع، افسردگی و پریشانی
- ضعف در بدن و اختلال عصبی و حتی تیك و سرفه عصبی
- به وجود آمدن نوعی اجبار، واماندگی و بیم و هراس و احساس حسادت، گناه و دشمنی
- توقع بیجا، بیجراتی، بیتصمیمی و افكار آزاردهنده
- گاهی اوقات ضعف در حافظه و دقت، فرار از كار و عدم آسایش
- پریدن از خواب و پرسشهای متعدد و پیدرپی
- انجام کارها به صورت تكراری، اصرار، سماجت، دلیل تراشی و ایجاد رنج برای خود
عوامل پدید آورنده اضطراب:
1– وجود اختلاف و درگیری در زندگی خانوادگی:
كودكی كه در محیط خانواده احساس امنیت و آرامش نداشته و فضای پرتنش و پردرگیری باعث عدم تعادل روحی و جسمی وی شده، به خاطر وحشت از دست دادن محبت پدر و مادر و احتمالاً با جدایی آنها دچار اضطراب میشود.
2- انتقاد دائم:
بازخواست و سرزنش كودك كودك و دانش آموزی كه زیر ذره بین پدر و مادر و اطرافیان باشد و رفتار و نمراتش موردنظر بوده و مدام بازخواست میشود، در صورتی كه قصور و کوتاهی داشته باشد مورد سرزنش قرار میگیرد و ترس از عدم موفقیت سبب اضطراب میشود.
3– مقررات دست و پاگیر در خانواده:
چنانچه امر و نهی مكرر و عدم استقلال در انجام کارها و حتی انتخاب نوع لباس، در خانه وجود داشته باشد، كودك كم كم اعتماد به نفس لازم را از دست میدهد و به مرور زمان مانند یك ماشین منتظر گرفتن برنامه میماند.
در انجام کارهایش دچار وسواس و دلشوره میشود و بدون كمك دیگران قادر به انجام کارهایش نخواهد بود و این امر سبب افسردگی و گوشه گیری و اضطراب وی میشود.
4– داشتن ظاهری نامتعادل و غیرمعمول:
كودكی كه چهره نامناسب یا اندامی نامتعادل دارد، از اینكه در جمع دیگران باشد احساس حقارت میکند.
این کودک از تمسخر دیگران میگریزد و از چیز مبهمی رنج میبرد و به دلیل عدم تعادل جسمی، فراری، گوشه گیر و مضطرب میشود.
5– بیماریهای پیدرپی كودک:
كودكی كه مرتباً بیمار است، ضعیف بوده و زود خسته میشود. نمیتواند فعالیتهایش را خوب انجام دهد و اعتماد به نفس ندارد و ترس از عقب ماندن از دیگران و عدم توجه سایرین به او سبب نگرانی و اضطرابش میگردد.
راهکارهای مناسب برای رفع اضطراب و تقویت اعتماد به نفس:
1- کودک را از عوامل فشار روحی دور كرده و محیط را آرام و تفاهم میان كودک و دیگران ایجاد كنیم.
2- به گونهای رفتار كنیم كه كودک بفهمد مورد پذیرش خانواده و دیگران است و دوستش دارند.
3- نیازهای مختلف کودک را حتی الامكان مهیا كرده و زمینههای رشد كودك در فعالیتهای مختلف را به وجود آوریم.
4- محیط خانه را گرم و صمیمی كنیم و از نظر عاطفی كودك را تامین نماییم.
5- به گونهای رفتار كنیم كه مفهوم نظم را درك كند و الگوهای مناسب در اختیارش بگذاریم تا به هدفش برسد.
6- به شخصیت كودك احترام بگذاریم و به او استقلال دهیم تا کارهایش را خودش انجام دهد.
7- کودك را از محیطهای حسادت، تمسخر، توهین و تنبیه دور كنیم. غرورش را نشكنیم و در مقابل محبت افراط نكنیم و همچنین به خواستهها و تمایلات نابجای او پاسخ مثبت ندهیم.
8- توسط خود كودك محیطی ایجاد كنیم كه باعث آرامش روحی او شود و استراحت و تغذیه و تفریح كافی و مناسب داشته باشد.
9- در میان كودكان تبعیض قائل نشویم و اجازه دهیم حرفهای خود را زده و عقدههای درونی خویش را خالی كنند و سالم فكر كنند.
10- سخنان آرامش بخش و استفاده از ادبیات شادی بخش را در شیوه كاری خود بگنجانیم.
11- تلقین نكات مثبت به كودك و انجام کارهای شادیآور و قرار گرفتن در جمع و محیطهای شاد و همسالان خوشرو و مهربان.
12- اعمال محبت كافی و ترک عادتهای ناروا و فراموشی و انكار غمها و دور كردن كودك از نگرانی.
لازم به تذكر است باید محیطی ایجاد كنیم كه:
كودك اعتماد به نفس پیدا كند و در انجام کارها به خود متكی باشد و البته این عملکردها برای از بین بردن اضطراب به شرط همكاری خانواده و مدرسه در ایجاد محیط امن و آرامش بخش به موفقیت بیشتری دست پیدا میکند.
دیدگاهتان را بنویسید