دقت و تمرکز در کودکان + بهترین راه افزایش دقت و تمرکز
امروزه اهمیت دقت و تمرکز در کودکان و بزرگسالان بر کسی پوشیده نیست و حتماً برای شما هم پیش آمده که بخواهید کاری را انجام بدهید ولی تمرکز کافی را برای انجام آن کار نداشته و نتوانستهاید آن کار را به درستی انجام دهید. اصولاً زمانی یک شخص میتواند کاری را به درستی انجام دهد که بتواند بر روی آن کار تمرکز کند و توانایی آن را داشته باشد که تمام جزئیات مربوط به آن کار را ببیند.
انجام یک کار بدون توجه به تمام زوایای پیدا و پنهان آن کار، بدون شک نتیجه مطلوب را برای شما به ارمغان نخواهد آورد، لذا توانایی تمرکز بر روی یک کار در آن واحد یکی از ویژگیهای مثبت هر شخص محسوب میشود.
سرفصلهای این مقاله
- دقت و تمرکز در کودکان|دقت و توجه چیست؟
- دقت و تمرکز در کودکان|تمرکز چیست؟
- آزمون اختلال کمبود توجه کودکان و نوجوانان
- مراحل یادگیری (فرایندهای روانی پایه):
- دقت و تمرکز در کودکان|عوامل موثر در کاهش دقت و تمرکز
- تقویت دقت و تمرکز در کودکان و بزرگسالان
- مجموعههای دقت و تمرکز در کودکان برای افزایش و بهبود دقت و تمرکز:
دقت و تمرکز در کودکان|دقت و توجه چیست؟
دقت به معنی توجه غیرارادی از طریق حواس پنجگانه است. افرادی که دقت بالایی دارند معمولاً حافظه بهتری هم دارند. دقت یک مهارت است و میتوان مانند هر مهارت دیگری آن را تقویت کرد.
توجه به شما این امکان را میدهد که:
- ورودیهای حواس خود را به یک موضوع اختصاص دهید و روی آن متمرکز شوید.
- اتفاقات و اشیای مهم اطراف خود را درک کنید.
- در یک محیط شلوغ مانند مهمانی، حواس خود را به صحبتهای دوستتان بدهید و سر و صدا را نادیده بگیرید.
- ورودی اطلاعات مغز خود را از یک موضوع به موضوع دیگر جلب کنید. برای مثال شما در یک پارک، ابتدا متوجه بازی کودکان بعد متوجه شیر آب که باز است، سپس صدای دوچرخه و … میشوید.
زمانی که این مهارت مغزی یعنی دقت و تمرکز در کودکان و بزرگسالان آسیب میبیند، مشکلاتی از قبیل حواسپرتی در حین کار و رانندگی، متوجه نشدن صحبتهای دیگران در حین تماشای برنامههای تلویزیونی و کاهش قدرت تمرکز و یادگیری برای شما پیش میآید.
دقت و تمرکز در کودکان|تمرکز چیست؟
تمرکز یعنی اینکه ذهن خود را به جای فکر کردن و درگیر شدن درباره چند موضوع، بر روی یک موضوع خاص متمرکز کنیم.
تمرکز یعنی حفظ و نگهداری، لذا بدون داشتن دقت و تمرکز حواس، یادگیری صورت نمیگیرد.
تمرکز نسبی است یعنی تقریباً همه افراد تا حدودی از آن بهرهمند هستند و کسی نمیتواند ادعا کند کاملاً بیدقت است و یا همیشه تمرکز حواس دارد.
برای سنجش دقت و تمرکز در کودکان خود میتوانید از آزمون رایگان زیر استفاده نمایید:
آزمون اختلال کمبود توجه کودکان و نوجوانان
فراموش نکنیم که تمرکز، کارایی حافظه را افزایش میدهد. تمرکز باعث میشود بر افکار مزاحم مسلط شویم. تمرکز حواس باعث تقویت اراده میشود، تمرکز و اراده رابطهای مستقیم با یکدیگر دارند. افراد دقیق، اراده خوبی هم دارند.
دقت به معنی توانایی حفظ توجه از طریق حواس پنجگانه است. بیشترین حجم ورودی اطلاعات از طریق حس بینایی (۷۵%) رخ میدهد، لذا تقویت حس بینایی، امری بسیار مهم است.
مراحل یادگیری (فرایندهای روانی پایه):
1- دقت
2- ادراک
۳- حافظه
۱- دقت (توجه):
اولین مرحله یادگیری است. دقت یعنی تمرکز کافی بر کاری جهت جای دهی آن در مغز.
انواع دقت: دقت بینایی- دقت شنوایی- دقت بویایی- دقت چشایی- دقت لامسه.
ولی مهمترین حواس که در یادگیری نقش بیشتری دارند عبارتاند از: بینایی (۷۵%) و شنوایی و حسهای دیگر: (۱۳%) بویایی (6%)، چشایی (3%) و لامسه (3%).
لذا اکثر کودکان در دقت بینایی و دقت شنوایی مشکل دارند. در مراکز یادگیری بیشترین تاکید برای دقت و تمرکز در کودکان، بر این مرحله صورت میگیرد زیرا ابتدا دانش آموز باید دقت داشته باشد تا بتواند به مراحل بعدی یادگیری برسد.
2- ادراک (درک و فهم):
دومین مرحله یا فرایند یادگیری است. ادراک یعنی ثبت دادههای حسی بطور معناداری در مغز. ادراک هم مانند دقت میبایستی در کلیه حواس صورت گیرد ولی در مسئله آموزشی دو حس بینایی و شنوایی بیشترین نقش را دارند. لذا در مرکز اختلالات بر ادراک بینایی و ادراک شنوایی تاکید زیادی میگردد.
ادراک شنیداری: کودکان مبتلا به مشکلات یادگیری از نظر شنیدن مشکلی ندارند ولی در تفسیر آنچه که میشنوند، دچار مشکل هستند.
ادراک دیداری: کودکان دارای مشکلات یادگیری در تفسیر آنچه که میبینند دچار اشکال هستند.
۳- حافظه:
یعنی توانایی بخاطر آوردن اطلاعات تازه آموخته شده. حافظه تقریباً در تمام یادگیریها نقش اساسی دارد. حافظه نیز شامل کلیه حواس میشود ولی بیشترین تاکید بر حافظه بینایی و حافظه شنوایی است.
انواع حافظه: حافظه حسی (بینایی-شنوایی و …)
حافظه کوتاه مدت: دریافت اطلاعات برای مدت کوتاه. فقط یک دقیقه مطالب را نگه میدارد (۹-۵) کلمه یا عدد را در ذهن برای مدت کوتاه نگه میدارد.
حافظه بلند مدت: دریافت اطلاعات در ذهن برای مدت طولانی.
حافظه بینایی: توانایی کودک در بخاطر آوردن کلمات، اشیا و … که دیده است.
حافظه شنوایی: توانایی کودک در بخاطر سپردن، به یاد آوردن و تکرار صحیح آن چیز یا چیزهایی که شنیده است.
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی و خانم سانار مهدوی تبار در برنامه تلوزیونی حال خوب از شبکه سلامت.
پرسش مجری: اصلیترین دلیل فقدان دقت و تمرکز در کودکان و بزرگسالان از نگاه شما چیست؟ گلایههایی که والدین از خودشان دارند این است که چرا تمرکز ندارند؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: قرن بیست و یکم قرن بیدقتی است. یعنی بزرگترین مشکل ما عدم دقت و تمرکز است نه فقط برای کودکان بلکه برای نوجوانان و جوانان و تا بزرگسالان وجود دارد.
بحث این است که دلایل بسیار زیادی برای کاهش دقت و تمرکز در کودکان و بزرگسالان وجود دارد. مهمترین دلایلی که گریبان گیر تمام انسانهای بزرگسال است، بحث چند کاری است. ما زمانی که داریم یک کاری را انجام میدهیم در یک لحظه پیامی برای ما میآید و چک میکنیم و یا یک ایمیل میآید و آن را چک میکنیم. یعنی چند کار با هم در یک زمان انجام میشود و این بزرگترین ظلمی است که هر فرد میتواند به خودش داشته باشد.
قرار نیست که بگوییم همه کارها را کنار بگذاریم ولی در کل نباید تمرکز کامل خود را در چند کار که نیاز به دقت دارند، بگذاریم. به این دلیل که مغز عادت میکند به پریدن و مغز ما در یک زمان به چند کار نمیتواند برسد.
اتفاقی که میافتد این است که ما از یک کار به کار بعدی پرش میکنیم و این پریدنها مغز ما را عادت میدهد و کم کم دیده میشود که ۲۳ سال این رفتارها را با خودمان داریم و دیگر آن تمرکز کافی را نداریم. حتی بخواهیم یک پاراگراف کتاب بخوانیم، برای آن تمرکز کافی وجود ندارد و یک متن را چند بار باید بخوانیم که متوجه شویم آن متن چه بوده است.
دقت و تمرکز در کودکان|عوامل موثر در کاهش دقت و تمرکز
پرسش مجری: خیلیها این مورد را به بالا رفتن سن اختصاص میدهند؛ آیا آن میتواند تأثیر داشته باشد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: بالا رفتن سن تأثیرگذار است و سرعت عملکردهای مغزمان کم میشود، اما اینکه بخواهیم دلیل اصلی آن را فقط بالا رفتن سن بدانیم، درست نیست.
امروزه ما در کودکانمان میبینیم که دچار نقص توجه زیادی هستند. حتی در بزرگسالی و سالمندی به این دلیل که دقت و تمرکز یک مهارت است، میتوانند با بازیهای فکری ساده آن مهارت را برای خودشان حفظ کنند یا آن را بهبود ببخشند.
پرسش مجری: بسیاری از والدین در خصوص عدم دقت و تمرکز در کودکان خود شاکی هستند که تأثیر مستقیم در آموزش آنها و یادگیری درسهای آنها دارد. بفرمایید عدم دقت و تمرکز در کودکان چگونه اتفاق میافتد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: دلایل آن بسیار زیاد است. یک زمان ممکن است فرزند ما دچار یک اختلال باشد اما عوامل عمومیتر که بیشتر خانوادهها با آن درگیر هستند مثل مشکلات خواب کودک.
در بحث خواب جدا از کمیت باید به کیفیت آن هم توجه کنیم.
گرسنگی هم در کمبود دقت و تمرکز در کودکان تأثیرگذار است. اگر ما گرسنه باشیم قاعدتاً در کاری که داریم انجام میدهیم نمیتوانیم تمرکز کافی روی آن داشته باشیم.
پرسش مجری: تشخیص این موضوع که کدام یک از عوامل باعث عدم تمرکز و بیدقتی در فرزند ما میشود شاید برای والدین سخت باشد و نیاز باشد کارشناسان به این موضوع بپردازند.
آیا آموزشهایی وجود دارد که ما میزان دقت و تمرکز در کودکان را بالا ببریم؟ و این آموزشها باعث شود که این سطح از هوشیاری و عملکرد در ذهن کودکان شکل بگیرد؟ و به یکی از اصول رفتاری تبدیل شوند؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: بله زیرا دقت و تمرکز یک مهارت است و مهارت را میتوان آموزش داد. این کار به راحتی نیست اما بستگی به خود کودک دارد.
بعضی از کودکان شاید با ۵ جلسه کار کردن و بازی کردن و والدین هم با او بازی کنند، خیلی خوب دقت و تمرکز آنها بالا برود. گاهی هم ممکن است نیاز به ۲۳ سال کار مداوم و مستمر داشته باشد. اما بحث این است که حتماً آموزش تأثیرگذار است.
راهکارهایی که وجود دارد و یکی از مهمترین عواملی که باید در نظر بگیریم این است که اول تشخیص دهیم در چه قسمتی فرزندم نقص دارد. اینکه بدانیم فرزندمان در چه نقطهای دقت و تمرکزش ضعیف است.
حداقل ۱۵ آیتم است که منجر به کاهش دقت و تمرکز به صورت کلی میشود.
پرسش مجری: خیلی از والدین علت اصلی عدم تمرکز در کودکان را شیطونی یا باهوش بودن بالا میدانند و تلاشی برای ترمیم یا ارائه راهکارهای جدید برای آن موضوع ندارند. آیا ما میتوانیم صرفاً بگوییم چون این بچه باهوش است نیاز نیست تمرکز داشته باشد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: واقعیت این است که ما با والدینی مواجه هستیم که گاهی در شرایط انکار قرار میگیرند. خیلی از بچههایی که دقت و تمرکز پایینی دارند، باهوش هستند.
هوش با دقت و تمرکز در کودکان، دو مقوله جدا از هم هستند. ممکن است فرزند من نابغه باشد و دقت تمرکز او پایین باشد یا ممکن است هوش متوسط یا پایینتری داشته باشد و باز هم دقت و تمرکز پایینی داشته باشد.
نکته جالب این است که معمولاً وقتی والدین، فرزندشان به خودشان میرود میگویند «من آدم بیدقتی بودم و فرزند من هم دقت و تمرکز پایینی دارد» و آن را مشکلی نمیدانند و میگویند که با بزرگ شدن این مشکل حل میشود.
تقویت دقت و تمرکز در کودکان و بزرگسالان
پرسش مجری: چگونه میشود تمرکز را در افراد تقویت کرد؟ سوال ما فقط مربوط به کودکان و نوجوانان نیست بلکه افرادی که برای نداشتن دقت و تمرکز گلایه دارند؟
پاسخ خانم مهدوی تبار: بحث تمرکز در واقع نشاندهنده حواس جمع نبودن ما است.
از جمله عواملی که میتواند باعث کاهش تمرکز شود: در بررسیها به این نتیجه رسیدهایم که بچهها یا بزرگسالانی که اضطرابهای محیطی را تجربه میکنند، وقتی سطح اضطراب بالا برود، تمرکز پایین میآید و هدف ما این است که کمک کنیم، عواملی که میتواند اضطراب را بالا ببرد را مدیریت کنیم و تمرکز را بالا ببریم.
ما در سنین مختلف متوجه شدیم زمانی که تلاش میکنیم در بخشهای مختلف دیداری، شنیداری، حرکتی در کودک، نوجوان و بزرگسال کار میکنیم، متوجه میشویم که در طی چند جلسه پیشرفت خیلی زیادی را دارند.
پرسش مجری: بالا بردن سطح دقت و تمرکز از لحاظ پیشرفت در زندگی چه کمکی میتواند به فرد کند؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: جدا از موفقیتهای شغلی در زندگی زناشویی هم اتفاق میافتد. به عنوان مثال در وظایفی که به عنوان همسر دارند نمیتوانند به خوبی آن را انجام دهند و ناخودآگاه دچار مشکلات بسیار زیادی میشوند که میتواند تأثیر منفی داشته باشد.
پرسش مجری: بچهها و گاهی اوقات بزرگترها به دلیل فرار از بیمسئولیتیها و فراموشکاریهایی که دارند مجبور به دروغگویی میشوند. این موضوع تا چه اندازه مخرب است؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: قطعاً دروغگویی بسیار مخرب است؛ اما سن برای ما بسیار مهم است. گاهی دروغگویی در کودکان نشأت گرفته از تخیل و میزان بالای خلاقیت آنهاست.
اگر بعد از ۷ سالگی باشد، بین ۷ تا ۹ سالگی قابل قبول است و میتوانیم آن را به تخیل ربط بدهیم. اما بعد از ۹ سالگی اگر دروغ گویی را ما در نوجوان ببینیم باید به عنوان یک اختلال به آن نگاه کنیم. میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و بر اساس گفته شما بیمسئولیتی میتواند در این مورد اثربخش باشد.
ادامه این مطلب را در علل بروز عدم تمرکز و حواسپرتی در کودکان بخوانید.
میتوانید اختلال یادگیری و دقت و تمرکز در کودکان خود را از طریق مشاوره و تستهای خانم دکتر زهرا امیرآتشانی ارزیابی بفرمایید.
برای رزرو مشاوره میتوانید با شمارههای زیر تماس حاصل نمایید و یا از لینک زیر اقدام به رزرو نوبت مشاوره خود نمایید:
22302092
22302093
22302095
دیدگاهتان را بنویسید