استرس اجتماعی عمر را کوتاه میکند، حتی در موشها! (فایل شماره یک)
زمان مطالعه: 4 دقیقه
اسم مقاله Social stress shortens lifespan in mic در ژورنال Aging cell در سال ۲۰۱۸ به چاپ رسیده است.
یک کار خلاقانه و پژوهشی و مقداری آزاردهنده بر روی حیوانات که چگونه فشارهای اجتماعی میتواند حتی در موشها باعث کاهش عمر بشود. ما باید بدانیم که چه فشارهایی این کار را میکند و کجای بدن خراب میشود.
داستان پژوهش خیلی خلاقانه است. ما چند نوع نژاد موش داریم. موشی که انتخاب کردند، از نژاد c57BL/6j هست. یک موش متعارف است و دو نژاد دیگر نیز هست:
یکی CD1 که یک نژاد پرخاشگر هست و با هر موشی که قرار میگیرد، شروع میکند به دعوا کردن.
یک نژاد دیگر که خیلی سر به زیر است و اسمش ۱۲۹ sv است که بساز است و دعوا نمیکند.
سرفصلهای این مقاله
- یک هفته آمدند موش خاص ما را به صورت انفرادی در قفس قرار دادند.
- عمر کدام یک از این چهار دسته زیاد خواهد بود و کدام کمتر خواهد بود؟
- کتابهایی برای پرورش فرزندانی توانمند و هوشمند:
- راهکارهای افزایش حافظه فعال (نسخه pdf)
- راهکارهای ایجاد تفکر منطقی در کودک (نسخه pdf)
- باهوش خوش اخلاق (نسخه چاپی)
- بازی پدیدهای شگفت انگیز (نسخه چاپی)
یک هفته آمدند موش خاص ما را به صورت انفرادی در قفس قرار دادند.
و موش دیگر را به صورت تصادفی از نوع کم خشن و آرام و از نوع پرخاشگر هم به صورت انفرادی در قفس نگه داشتند.
این مرحله فاز مقدماتی است که با محیط آشنا بشوند و با هم در تماس نبودند و فاز بعدی فازی است که به آن فاز روانی-اجتماعی یا CPS استرس یا ناراحتی روانی مزمن میگویند.
چهار هفته به این صورت بود. موشها 10 دقیقه با هم در قفس نگهداری میشدند. در نیمی از موشها در این 10 دقیقه، موش آرام در پیش او قرار داشت و در نیمی دیگر، موش پرخاشگر قرار داشت. بعد از 10 دقیقه در همان قفس بودند ولی میان آنها سیمی میگذاشتند که با هم دعوا نکنند. همدیگر را میدیدند، بوی هم را حس میکردند ولی به همدیگر نمیتوانستند آسیب برساند و چهار هفته اینگونه زندگی کردند.
در این 10 دقیقه اگر موش آرام بود، به دوستی میگذشت و اگر موش پرخاشگر بود، به دعوا.
در ادامهی روز با اینکه موش پرخاشگر نمیتوانست گاز بگیرد، ولی موش در حال دلهره و اضطراب بوده است. بعد از این چهار هفته، فاز نهایی را ادامه دادند تا موشها عمرشان تمام شود و در این فاز آن 10 دقیقه را حذف کردند.
سوال بر سر این بود که آن موشهایی که با موش پرخاشگر زمان گذرانده بود، عمرشان با موشهایی که با موش آرام بودند، فرقی میکند یا نه؟
وقتی نگاه کردند، دیدند یک اتفاق جالبی افتاده است.
آن 10 دقیقهها را شمردند، چهار حالت بود:
- موشهایی که در صلح و آرامش بودند.
- موشهایی که پرخاشگری دریافت کردند ولی نتوانستند پرخاشگری نشان دهند و بسیار گاز گرفته شدند.
- موشهایی که پرخاشگری زیادی انجام دادند ولی خیلی پرخاشگری دریافت نکردند.
- دستهی دیگر موشهایی که هم پرخاشگری کردند و هم پرخاشگری دریافت کردند.
عمر کدام یک از این چهار دسته زیاد خواهد بود و کدام کمتر خواهد بود؟
موشی که تعداد زیادی خشونت دریافت کرده بود، ولی خشونتی ابراز نکرده بود، عمر کوتاهتری داشت و سه رشتهی دیگر عمرشان تفاوتی نداشت.
زندگی پر اضطراب و پر فشار اجتماعی و پر مشغله عمر را کوتاه نمیکند. آن چیزی که عمر را کوتاه میکند، این است که فرد یک رولی (نقشی) دارد که به او حمله میشود، ولی او حمله نمیکند.
آمدند گفتند مسئله را اینگونه نگاه کنیم:
نمیگوییم «پرخاشگر و پرخاشگر نبودن»، بگویم «سلطهجو بودن و سلطهجو نبودن». تفاوت معناداری دارد. آنهایی که سلطهجو بودن، عمر بیشتر داشتند نسبت به گروه مقابل.
اویی که بالای هرم قرار دارد و زور میگوید، عمر بیشتری دارد. آنهایی که در نوک هرم قدرت قرار دارند ،عمر بیشتری دارند ولی در قدیم فکر میکردند که آنهایی که در نوک قله قرار دارند، به خاطر امکانات بیشتری که دارند، عمرشان بیشتر است. این هم درست است ولی مورد اصلی نیست.
قند خون موش سلطهجو نسبت به سلطهپذیر بالاتر است و چربی بیشتری دارد با اینکه کمتر غذا میخورده است ولی کالری بیشتری داشته است و مقدار بیشتری از غذا را جذب میکند.
موشی که در حالت سلطهپذیری بوده، مقدار کورتیزول در مدفوع بالاتر بوده است و نشان میدهد که در شرایط پر استرس و فشار اجتماعی بوده است.
علت اصلی مرگ موشها را، قلبی-عروقی دیدند. بافتها و جدار و شریانها صدمه دیده بود. در موشهایی که در نوک قله بودند، هیچ کدام از این مشکلات وجود نداشت و اکثراً به مرگ طبیعی مردند.
فقط پرخاشگری نیست که باعث آسیب میشود، بلکه در معرض پرخاشگری هم باشید و احساس کنید که دارد به شما ظلم میشود، هم تأثیر دارد.
منبع مقاله: این متن نوشتهای از سخنرانی دکتر آذرخش مکری، روانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران است.
ادامه این مطلب را در استرس اجتماعی عمر را کوتاه میکند، حتی در موشها! ( فایل شماره دو) بخوانید.
دیدگاهتان را بنویسید