بیثباتی و ناآرامی در کودکان با کمبود توجه
یکی از اختلالات رفتاری شایع، کمبود توجه در کودکان است و اکثر مولفین عقیده دارند که ناراحتی اصلی کودکان بیقرار، بیدقتی آنان است. تحقیقات نشان داده است که ارتباط بسیار زیادی بین کمبود توجه و بیقراری وجود دارد و اکثر روانپزشکان بیدقتی و بیقراری در کودکان را به جای هم به کار میبرند.
تحرک بیش از حد، محدودیت میدان توجه و اجبار درونی برای انجام کار، سه خصیصه بیماری است.
سرفصلهای این مقاله
نکات مهم تشخیصی برای کمبود توجه در کودکان:
اولاً باید مدت بیماری از شش ماه کمتر نباشد،
دوماً بیماری قبل از هفت سالگی شده باشد،
سوماً حداقل دو اختلال کمبود توجه و بیش فعالی در دو موقعیت (خانه، مدرسه، کلینیک، محل کار، اجتماع) وجود داشته باشد.
چهارماً اگر چه اختلال کمبود توجه در کارکرد تحصیلی، شغلی اجتماعی متناسب با رشد اثر میگذارد، ولی نباید با اختلالات خلقی، اضطرابی، شخصیتی و یا حالت پیسکوز توام باشد.
اگر چه کودکان به طور عادی تا اندازهای بیقراراند، ولی چنانچه بیقراری شدید و دائمی بوده و رفتار کودک هماهنگی وجود نداشته باشد، در این صورت بیقراری جنبه مرضی پیدا میکند.
شیوع بیش فعالی و کمبود توجه در پسران بیشتر است.
در پسرها بیش فعالی و کمبود توجه سه تا پنج برابر بیش از دختران است. شیوع بیماری در پسران بیشتر و در کشور آمریکا تا چهار برابر بیشتر از کودکان در انگلستان گزارش میشود. اکثریت روانپزشکان عقیده دارند که اگر چه شروع بیماری قبل از سه سالگی است، ولی تشخیص بیماری در هفت سالگی که کودک به مدرسه میرود و احتیاج به آرامش، دقت و تمرکز و حواس دارد، انجام میگیرد.
اکثر کودکان مبتلا به کمبود توجه از قوای درک و هوش طبیعی حتی بالاتر برخوردارند و خرابکاریهای خود را به طور غیرمترقبه و ناگهانی انجام میدهند.
مثالی در این مورد وضعیت کودکی است به نام ((جان)) که بیش از حد معمول ناراحت و بیقرار بود. این کودک لحظهای آرام و قرار نداشت و اغلب به جای درب از پنجره وارد کلاس میشد. یک روز ظروف منزل را میشکند و مادرش واقعیت را به دبستان اطلاع میدهد.
مشاوران راهنمایی مدرسه تصمیم میگیرند ((جان)) را به سالن تئاتر و موسیقی راه ندهند و در ساعات ورزش او را بازی نگیرند. همان روز اول در مییابند که ((جان)) در این فاصله به سالن نقاشی رفته و تمام تابلوها را یا پاره کرده یا رنگهای مختلفی روی آنها مالیده و تعدادی عروسک را نیز پاره کرده است.
وقتی ((جان)) به منزل بر میگردد مادرش برای تنبه او را در قفسه لباس حبس میکند. ساعتی بعد وقتی به سراغش میرود، میبیند که ((جان)) تمام لباسهای او و پدرش را با آب دهان کثیف و بعضی را نیز پاره کرده است. به همین دلیل است که میگویند درافتادن با این کودکان آسان نیست.
در واقع این افراد بیمارند. در مورد بروز این حالات و ادامه آن عقیده بر این است که هر قدری انسان از سلامت فکری بیشتری بهرمند باشد، کمتر دچار بیقراری و خشم شدید میشود. در واقع این افراد بیمارند و بر اثر روبرو شدن با مشکلات یا وضعیتی که برخلاف تمایلاتشان باشد، خیلی زود ناراحت و عصبی میشوند و رفتار بیمارگونه و ناهماهنگ از خود نشان میدهند.
خصوصیات بیش فعالی و کمبود توجه در کودکان:
ناپایداری در کودکان از ماههای اول زندگی به صورت حساسیت به نور، صدا، حرارت، گرما زیاد و خواب کم، فرار از آغوش مادر، جیغ زدن، لگد زدن و حتی اختلال در گرفتن پستان مانند گرفتن و رد کردن پستان به فواصل کوتاه و با شدتی غیرعادی ظاهر میگردد. این کودکان در مقابل انضباطی که برایشان مقرر شده واکنش شدیدی نشان میدهند (کودک سرکش).
محقق آمریکایی ضمن بررسیهایی تعیین کرده است که غالباً بیقراری در این کودکان باعث عدم تمرکز حواس و بیدقتی و حتی عقب افتادگی ذهنی بطور کاذب میگردد.
همچنین با وضع جسمانی و ساختمانی بدنی کودک ارتباط دارد. این کودکان پرتحرک و در اعمال بیانضباط هستند، کمتر کاری را به پایان میرسانند. حتی بارها از سر میز غذا بلند شده و غذای خود را نیمه کاره باقی میگذارند. رفتار و اعمال این کودکان ناگهانی صورت میگیرد. حواس پرتی، منفی گری، لجبازی، عدم ثبات عاطفی، هیجان پذیری از مشخصات این کودکان است.
به تجربه ثابت شده است که در ساعات آخر روز، یعنی عصرها و شبها، ناراحتی و تحریک کودکان شدت مییابد. به همین دلیل خستگی جسمی و روانی را عامل موثری در بیقراری میدانند. در این کودکان نه تنها خجالت و ترس وجود ندارد، بلکه یک نوع بیباکی خاص هم دیده میشود.
تاخیر رشد زبانی، اختلال شناختی، تیکهای گذرا حتی تیک ژیل توره، وسواسهای مختلف به صورت حرکات تکراری اجباری، مشکلات تحصیلی، بیملاحظهگی به رعایت قوانین (البته نه بطور عمدی) از خصوصیات دیگر این بیماری است که اکثراً همراه با سه علامت اصلی دیده میشود.
خواب و خوراک معمولاً عادی است، در منزل بسیار ناراحت و در مدرسه غیرقابل تحملاند. در انجام دادن تکالیف تحصیلی، نظم و ترتیب خاصی ندارند و به دشواری غذا میخورند. به علاوه به راحتی نمیتوان آنها را حمام کرد، لباس پوشاند و خواباند.
مطالعات نشان داده است که حداقل 33% و حداکثر 80% کودکان با کمبود توجه، ناتوانی در یادگیری دارند. همچنین در کودکان با کمبود توجه ارتباط بسیار زیادی بین بیدقتی آنان و بیقراری وجود دارد.
کودکان بیقرار به علت حواس پرتی و هیجان پذیری از موضوعی به موضوع دیگر میپردازند و افکارشان مرتب به این طرف و آن طرف معطوف میشود. در مدرسه پیشرفتی ندارند و به علت ناتوانی در یادگیری اغلب از مدرسه فرار میکنند یا به علت بیانظباطی از مدرسه اخراج میشوند. این افراد در سنین نوجوانی و جوانی از شغلی به شغل دیگر پرداخته و اغلب به الکل و مواد مخدر پناه میبرند.
پایان کار افراد بیقرار غالباً به صورت بیماری وسواس، مانیاک دپرسیو و اختلالات سایکوپاتیک ختم میشود. کودکان بیقرار اکثراً مورد تنبه، تهاجم، حبس، زندانی شدن، محروم شدن از غذا، لباس و سوء استفادههای دیگران قرار میگیرند.
در بعضی دیگر با بزرگتر شدن و درمان صحیح و مداوم ممکن است علائم کمتر شده و کنترل شوند. مرکز پرورش ذهن فرزام میتواند با دورههای دقت و تمرکز و با توسعه مهارتهای رفتاری (DBS) به این کودکان و خانوادههایشان کمک کند.
دیدگاهتان را بنویسید