سوالاتی برای تشخیص تیزهوشی در افراد
زمان مطالعه: 3 دقیقه
جهت شناسایی، ارزیابی، آموزش و به صورت کلی، توجه همه جانبه به تیزهوشی نیازمند تعریفی جامع و کامل هستیم. ارائه تعریفی جامع از تیزهوشی بسیار دشوار است. نظریهپردازان گوناگون هوش و تیزهوش بودن را به گونههای متفاوتی تعریف کردهاند.
برخی هوش را توانایی یادگیری، برخی توانایی انطباق با محیط و برخی دیگر توانایی تفکر انتزاعی تلقی نمودهاند. عدم توافق میان تعاریف را میتوان ناشی از تفاوت میان دیدگاههای مختلف در پاسخگویی به پرسشهای ذیل تلقی نمود:
سرفصلهای این مقاله
1- زمینهی فعالیت:
- این کودکان در چه زمینههایی عملکرد برجسته دارند؟
- آیا آنها از نظر هوش عمومی، بینش، خلاقیت، استعدادهای ویژه، پیشرفت تحصیلی، قضاوت اخلاقی، شغلی و ترکیبی از این عوامل نسبت به دیگران برتری دارند؟
- کدام یک از انواع تیزهوشی از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
- کدام یک را باید بیشتر تقویت نمود؟
2- ابزار سنجش و اندازهگیری:
- تیزهوشی چگونه اندازهگیری میشود؟
- آیا باید آن را با آزمونهای استاندارد استعداد و پیشرفت تحصیلی اندازهگیری کرد؟
- یا باید به قضاوت معلمان و عملکرد پیشین دانش آموزان متکی بود؟
- یا آن را با ابزار دیگری ارزیابی کرد؟
- کدام یک از روشهای ارزیابی از قابلیت اعتماد و روایی لازم برخوردار است؟
- آیا این ابزارها میتوانند تواناییها و ظرفیتهای بالقوه افراد را نیز ارزیابی کنند؟
3- عملکرد:
- عملکرد یک فرد بایستی به چه میزان برجسته باشد که تیزهوش یا بااستعداد تلقی شود؟
- درصد آنها در جامعه چقدر است؟
4- گروه همسالان:
- گروه مقایسه باید شامل چه افرادی باشد؟
- آیا هر کودک باید با همسالان خود در مدرسه مقایسه شود؟
- یا باید با همسالان خود با نژاد و قومیت یکسان مقایسه گردد؟
- استانداردها باید بر اساس عملکرد چه گروهی تعیین شوند؟
5- شناسایی:
- شناسایی افراد تیزهوش چه ضرورتی دارد؟
- هدف از شناسایی آنها چیست؟
- آیا نیازهای آموزشی آنها اهمیت دارد؟
- جامعه قصد دارد از این افراد بهرهبرداری خاصی بنماید؟
با توجه به تنوع در پاسخ به پرسشهای مذکور، تعاریف متعددی برای تیزهوشی مطرح شده است. بر این اساس تیزهوش بودن در زمانها و مکانهای مختلف ملاک و تعریف واحدی ندارد.
به دلیل تعدد تعاریف در این حوزه و عدم توافق میان آنها، دولت فدرال آمریکا رایجترین عناصر تعاریف تیزهوشی را استخراج کرده است و از آنها در برنامهریزیهای مربوط به دانش آموزان تیزهوش بهره میگیرد.
این عناصر عبارتاند از:
- توانایی ذهنی عمومی
- استعداد تحصیلی خاص
- توانایی تفکر خلاق
- توانایی برجسته در “هنرهای زیبا” و هنرهای عملکردی
- توانایی رهبری
گردآوری: دکتر یاسمن شهریاری
دیدگاهتان را بنویسید