اهمال کاری چیست؟ چگونه آن را درمان کنیم؟
یکی از مشکلاتی که افراد با آن مواجه هستند، به تعویق انداختن انجام کارهای روزمره و گاهی اوقات کارهای مهم و ضروری هستند که باید در زمان مشخص انجام شوند. این به تعویق انداختن اگر تبدیل به امری تکراری و عادی شود، به مرور زمان به اهمال کاری تبدیل میشود و میتواند در زندگی فرد مشکلاتی را به وجود آورد.
سرفصلهای این مقاله
اهمال کاری چیست؟
هرگاه مرتکب اهمال کاری میشوید، در حقیقت فرار از کار به شما راحتی کاذب و موقت میبخشد اما رنجی که بعد از آن به سراغتان میآید، به شما ثابت میکند که اهمال کاری جز رنج و ناراحتی پیامدی ندارد. هنگامی که تصمیم میگیرید همهی نیروی انسانی خود را برای استفاده از لذتهای زندگی به کار گیرید، به خط تجربه قدم گذاشتهاید. مرور زمان همه چیز را برایتان روشن میسازد و بعداً میفهمید که کار و کوشش رنجآور نیست، بلکه لذتبخش هم هست.
یک لذت جسمی در نظر بگیرید مانند غریزه شهوت که آرامش یافتن آن به نحو معقول و قابل قبول مطلوب است ولی تکرار و افراط در آن رنجآور میشود.
از غذایی که خوشتان نمیآید، ولی مجبور هستید آن را بخورید. در دفعات اول و دوم، خوردن آن شما را ناراحت میکند ولی به تدریج به آن عادت میکنید و در دفعات بعدی نه تنها برای شما ناراحت کننده نیست، بلکه لذتآور هم هست. بدین ترتیب تجربه، طعم و ذائقهی شما را عوض میکند.
راههای مختلف استفاده از اوقات فراغت زندگی را پیدا کنید. اگر مطالعه برای شما مشکل است آن را با تفریحات دیگری که دوست دارید بیامیزید. در فواصل مطالعه و در روزهای تعطیل، تفریحات مناسبی برای خود اختیار کنید و در هر زمان از آنها استفاده کنید، بدین ترتیب، خستگی حاصل از مطالعه را با فراهم ساختن برنامه تفریحی از تن خویش بزدایید.
برنامههای تفریحی میتوانند متعدد باشند که از جملهی آنها انواع ورزشهای جسمی و ذهنی، نشستن با دوستان، بازی فوتبال، والیبال، بسکتبال، شطرنج و غیره را میتوان نام برد. همگی اینها در زندگی انسانی نشاطآور هستند در صورتی که به دلخواه شما باشند.
برای تسکین هیجانهای خود، به کار و سرگرمیهایی که بر وفق مرادتان است متوسل شوید. اوقات تفریحتان را مشخص کنید و در فرصتهای مناسب از آنها استفاده کنید. بدین وسیله به رفع خستگی بپردازید. پیدا کردن راههای مختلف سرگرمی به عهدهی خود شماست.
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه خانه و خانواده از رادیو ایران در رابطه با اهمال کاری.
اهمال کاری در کودکان:
خیلی از بچهها را میبینیم که مادر خانواده، پدر خانواده، مسئولین مدرسه او را بازخواست میکنند که چرا تکالیفش را انجام نمیدهد، ولی کودک هیچ تغییری در روش زندگی خود ایجاد نمیکند و کاملاً بیخیال و خونسرد ادامه میدهد.
واقعیت این است که ما نمیخواهیم فرزندانی بیمسئولیت پرورش بدهیم و قرار است کودک مسئولیتپذیری را پرورش دهیم. این امر باید از کودکی اتفاق بیافتد. ما درک مسئولیتپذیری را میتوانیم از 3 سالگی کودک ایجاد کنیم و یواش یواش با هم کار کردن را از 4 سالگی داریم.
مسئولیت بعضی کارها را از 5 سالگی به کودک میدهیم تا کودکان بیمسئولیت پرورش ندهیم. اگر فرزند من در 8 سالگی، 12 سالگی، 20 سالگی هنوز مسئولیتپذیر نیست، این فعالیتی است که باید زودتر شروع میکردم و شروع نکردم.
یک نکتهی اساسی این هست که والدینی که مقدار خیلی زیادی هم دچار استرس و دچار وسواس فکری هستند، این صفات را به فرزندان خود لقب میدهند. ممکن است کودک مشکلی نداشته باشد. یعنی فرزند من به موقع درسش را میخواند، هر زمانی که مادر میرود میبیند فرزند دارد درس میخواند.
با خانوادههایی مواجه میشویم که مادر میگوید بچهی من خیلی بیمسئولیت است و کارهایش را انجام نمیدهد. وسایل خود را اصلاً جمع نمیکند و از او میپرسیم که آیا شکایتی از طرف مدرسه میکنند؟ میگوید نه! درسهایش چگونه است؟ خیلی عالی هست. تا حالا وسیلهای گم کرده است؟ نه! پس چرا شما چنین چیزی را میگویید؟ مثلاً اون مدلی که من دوست دارم لباسش را آویزان کنه به چوب لباسی اونجوری انجام نمیدهد! یا میاندازد روی دستهی صندلی.
بعضی از چیزها به خاطر تصور اشتباه والدین به کودک لقب داده میشود و ترس ما این است که تمام مادرانی که این را میشنوند، نگویند: بچهی ما هم اینگونه است.
بهتر است اول به خودشان فکر کنند و ببینند که فرزندشان چه قدر دچار اهمال کاری است، چه قدر بیمسئولیت است و بعد بیایند سراغ اینکه دلایل و مضرات چنین چیزی را مطرح کنند.
اهمال کاری شما ممکن است نتیجهی طرز تلقیتان از کار مورد نظر باشد. در مورد نوشتن رسالهی تحصیلی، احتمال دارد که شما آن کار را مشکل بدانید، مشکلی رنجآور؛ اما به جای اینکه با دید منفی موضوع را بررسی کنید، میتوانید نظری مثبت به آن داشته باشید یعنی با توجه به مشکلات، به راههای انجام آن بیندیشید.
وقتی با دید منفی موضوع را بررسی میکنید، در حقیقت، تواناییها و کفایتهای انسانی خود را از یاد میبرید و فراموش میکنید که نیرو و استعداد ذاتی دارید و میتوانید با هر مشکلی مقابله کنید.
به علاوه، توجه به مشکل، شما را از درک مزایای کار دور میسازد. ممکن است کارتان با وجود مشکل بودن، در نهایت، واجد امتیازهای مهمی باشد و ارزش آن را داشته باشد که شما به خاطر آن متحمل زحمت شوید. برای رفع مشکلات، برنامههای کوتاهمدت برای خود ترتیب دهید و هر برنامهای را انجام دادید به برنامهی بعدی برسید.
ناراحتیهای حال را به خاطر آسایش بعدی تحمل کنید. این طرز فکر به شما نیرو میدهد و شما را برای مبارزه در زندگی آماده میسازد. شما باید از زندگی لذت ببرید. این حق شماست. شما میتوانید زندگی را به میل خود بسازید.
یک بحثی هم که اینجا مطرح میشود الگوپذیری میتواند باشد. که اگر پدر یا مادر اینگونه باشند. بچه هم الگوبرداری میکند. یک مشکل اساسی این است که خونسردی را با بیمسئولیتی گاهی مساوی میدانیم.
یک انسان خونسرد در کمال آرامش کارهایی را که باید انجام دهد، میدهد و این یک صفت خوب است. اگر فرزند من به پدرش رفته باشد و بگوییم خیلی بیخیال و خونسرد است، این یک ویژگی مثبت است. ما چرا میخواهیم چنین آرامشی را از فرزندمان بگیریم.
یک زمانی فرزند ما واقعاً مسئولیتپذیر نیست. در یک چنین شرایطی ممکن است عصبی هم باشد، ممکن است اینگونه افراد مثلاً تا به آنها بگوییم وسایل خود را جمع کن، خشمگین هم بشوند، داد و بیداد هم بکنند.
این دو مورد، مقولههای جدا از هم است که باید مساوی با هم ندانیم.
سوال این است که این در مورد مسائل شخصی آن کودک هست. اگر در مورد مسائل درسی خود هم بیخیال باشد، آیا ضربهای به آموزش او میخورد؟ باید گفت بله قطعاً جدای از ضربهی آموزشی، ضربههای درونی هم برای فرد دارد.
اهمال کاری یعنی محول کردن کاری که در آینده تصمیم اجرای آن را داریم، حالا بچهی مدرسهای میداند که باید مشقش را بنویسد. تصمیم هم دارد که بنویسد ولی مداوم عقب میایندازد. هر روز میگوید که 5 دقیقه دیگه، 2 دقیقه دیگه، ساعت 6 مینویسم. ساعت 7 مینویسم و ساعت 9 هم غذایش را میخورد و میخوابد. بحث این نیست که نخواهد انجام دهد. یک زمانی ما با یک لجبازی و قانون شکنی مواجه هستیم که کودک من میگوید: خانم مشق داده است و من نمیخواهم بنویسم!
این یک بحث قانون شکنی است و هیچ ارتباطی به بیمسئولیتی و اهمال کاری ندارد، اما بحث ما در رابطه با افرادی است که در کودکی و بزرگسالی کارهای خود را مداوم عقب میاندازند و دچار اهمال کاری میشوند.
عوارض اهمال کاری:
افرادی که دچار اهمال کاری هستند، معمولاً عوارضی که برای آنها ایجاد میشود این است که، احساس شرمندگی دارند. یک احساس شرمندگی درونی دارند. همیشه به مادرش میگوید که من امروز این کار را انجام میدهم. اتاقم را امروز مرتب میکنم و امروز تمام میشود و مادر فردا میگوید: چی شد؟! هنوز مرتب نکردی؟
احساس شرمندگی با احساس افسردگی را دارند از اینکه کارهایی که تصمیم دارند انجام بدهند و نمیتوانند انجام دهند. احساس عدم توانمندی میکنند و افسردگی و اندوهگینی در آنها ایجاد میشود و معمولاً خودشان دارند خودشان را مدام سرزنش میکنند.
مثلاً: من چرا این کار را نکردم! من که اینقدر وقت داشتم! مثلاً این همه وقتم را حروم کردم فلان کار را کردم! فلان تفریح را میتوانستم انجام ندهم! از این مدل حرفها.
مداوم خودش را ملامت میکند. ملامت کردن و سرزنش کردن درونی، آسیبهای جدی برای ما دارد و ممکن است موجب نشخوار فکری برای ما بشود.
نداشتن اعتماد به نفس یکی از مسائل مشکلآفرین است و چون این افراد خیلی دارند خود را سرزنش میکنند، احترامی برای خودشان قائل نیستند و حتی گاهی بیان هم میکند.
مثلاً میپرسید که چرا کلاس ورزش نمیروی؟ میگوید متوجه نمیشوم که چه قدر ورزش مفید است و دارد خودزنی میکند، چون احترام برای خودش قائل نیست.
گاهی هم دچار اضطراب شدید میشوند. زمانی که به گامهای نهایی و زمانهای نهایی نزدیک میشوند. مثلاً کودک من که اهمال کاری دارد و از مدرسه میآید، ساعت 1 بعدازظهر احساس نگرانی ندارد و کار خود را میاندازد به 2 یا 3 و وقتی که به 7 شب نزدیک میشود، اضطراب این کودک بالا میرود.
وقتی با مسئلهای روبهرو میشوید، معمولاً مشکل بزرگتر از آنچه هست در نظر شما مجسم میشود و بدین جهت دچار اهمال کاری میشوید. چرا؟ برای اینکه خود را در برابر مشکل میبازید و تصور میکنید توانایی آن را ندارید که با آن مبارزه کنید یا مانع را از پیش پایتان بردارید.
بهبود و درمان اهمال کاری:
برای این منظور و بهبود اهمال کاری خودتان برنامهریزی کنید و به نکات یاد شدهی زیر توجه داشته باشید:
- وقتی نوع تفریح را مشخص کردید، دیگر در شروع آن تردید به خود راه ندهید.
- وقتی آن را آغاز کردید، بیوقفه آن را دنبال کنید و با کمترین برخورد نامناسب به تغییرش نپردازید.
- جرأت داشته باشید و از مشکلات نهراسید. به خود اطمینان بدهید که در سایهی کوشش و پشتکار خواهید توانست به مقابله با آنها برخیزید و در این راه اگر با ناکامیهایی هم مواجه شدید، اشکالی نخواهد داشت و از قدرت شما چیزی کاسته نخواهد شد.
- برای کسب مهارتهای لازم در مورد شناخت مشکلات یا مبارزه با آنها، از شیوهی نقش بازی کردن استفاده کنید.
- با مشکلات آشنا شوید و در مقابل آنها رفتار تهاجمی به خود بگیرد نه تدافعی. برای موفقیت همیشه به پیروزی بیندیشید و فکر شکست و ناکامی را از خود دور کنید.
- همیشه با روش درمانی عقلانی-هیجانی عمل کنید.
- از اوقات فراغت خود به نحو مطلوب استفاده کنید. یعنی برای ساعت فراغت، برنامههای مشخصی ترتیب دهید. کار را با تفریح بیامیزید تا برای مسامحه و اهمال کاری مجالی باقی نماند.
با به کار بردن موارد هفتگانه بالا خواهید توانست با اهمال کاری مبارزه کنید و در تغییر رفتارهای ناروا و جنبههای منفی انسانی و شخصیت خود گامهای اساسی بردارید.
میتوانید اختلال یادگیری و دقت و تمرکز در کودکان خود را از طریق مشاوره و تستهای خانم دکتر زهرا امیرآتشانی ارزیابی بفرمایید.
برای رزرو مشاوره میتوانید با شمارههای زیر تماس حاصل نمایید و یا از لینک زیر اقدام به رزرو نوبت مشاوره خود نمایید:
22302092
22302093
22302095
دیدگاهتان را بنویسید