آیا استرس همیشه اثر منفی دارد؟
زمان مطالعه: 3 دقیقه
پژوهشی که در زمینه استرسهای نوجوانان صورت گرفته است نشان میدهد، یک سوم آنها هر روز، و دو سوم آنها، دست کم، یک بار در هفته دچار تنش و فشار روانی میشوند.
بی گمان، شما نیز مطالب بسیاری درباره استرس و فشار روانی، هم شنیدهاید، هم خواندهاید. برای نمونه ممکن است دوستان یا هم کلاسیهایتان بارها چنین جملههایی گفته باشند:
“من به شدت از امتحانی که در پیش دارم، احساس تنش و فشار میکنم”
” چند روز پیش با یکی از دوستانم چنان مشاجرهای کردم که هر گاه به یاد آن میافتم، دچار تنش و فشار عصبی میشوم”
” اندیشیدن درباره آینده مرا به شدت مضطرب و پریشان میکند”
ممکن است جملههایی شبیه جملههای بالا را از پدر و مادرتان هم شنیده باشید. با این تفاوت که نگرانیهای عمده آنان، بیشتر درباره سلامت اعضای خانواده، چگونگی تحصیل فرزندان، وضع مالی و مسائل مربوط به خانه باشد.
حتی کودکان هم گاهی دچار فشار عصبی و استرس میشوند و نمیتوانند با آرامش به بازی و جنب و جوش بپردازند. روزنامهها، مجلهها و سایتهای اینترنتی پر از مقالههایی درباره استرس و فشار عصبی است.
سرفصلهای این مقاله
اما به راستی استرس چیست؟
استرس یا فشار روانی مجموعه واکنشهای جسمی، ذهنی و عاطفیای است که هر موجود زنده هنگام رو یا رو شدن با محرکهای بیرونی، یا درونی. که بر هم زننده ثبات و وضعیت فیزیولوژیک بدن هستند، از خود نشان میدهد.
بیگمان، کمی استرس لازمه تلاش و پیشرفت است، اما استرس بیش از اندازه و فشار روانی ناراحت کننده عاملی مشترک برای بروز بسیاری از بیمارها میباشند.
استرس میتواند منبع درونی یا بیرونی داشته باشد: درونی، مانند زمانی که خودتان از انجام دادن یا ندادن کاری احساس تنش و فشار میکنید.
برای نمونه، وقتی بر این باور باشید که همیشه باید دانشآموز ممتاز کلاستان باشید. منبع بیرونی استرس نیز مانند وقتی که ناچار به پذیرش و پیروی از خواستها و توقعهای پدر و مادر و نزدیکانتان باشید.
برای نمونه، زمانی که پدرتان از شما انتظار دارد که رشته تحصیلی یا حرفه مورد علاقه او را ادامه دهید. یا همسالانتان شما را برای پوشیدن لباس خاص، یا کوتاه کردن موهای سرتان، بر اساس مدل خاص، تحت فشار قرار میدهند.
از سوی دیگر، میزان استرس، هم به نوع محرکی که بر شما تاثیر میگذارد، و هم به نوع واکنش شما نسبت به آن محرک بستگی دارد.
برای نمونه، اگر شما نگران امتحان فردایتان هستید، امتحان، محرک عاملی بیرونی برای ایجاد تنش در شماست. و تصور و تجربهای که شما درباره امتحان دادن در ذهن خود دارید، عاملی درونی است. که نوع واکنشتان را نسبت به موقعیت مشخص میکند.
بنابراین، هم عوامل بیرونی، و هم عوامل درونی نقشی تعیین کننده در بروز و میزان استرس دارد.
استرس میتواند هم خوب، و هم بد باشد. ” استرس خوب” شما را نسبت به موقعیتهای دشوار آگاه میکند و موجب افزایش انگیزه، توان و پویایی شما میشود. در حالی که ” استرس بد” از میزان کارآیی و خلاقیت شما میکاهد و موجب ناتوانی، بیانگیزگی و نگرانی بی مورد شما میشود.
واکنشی که افراد هنگام رویارو شدن با موقعیتهای استرسآور از خود نشان میدهند، دو گونه است. اگر فردی خود را ناتوان از مقابله با موقعیت بداند، از آن “میگریزد”. و اگر خود را آماده مقابله و غلبه بر آن بداند، اقدام به “مبارزه” میکند. برای همین، به آن “واکنش مبارزه، یا گریز” میگویند.
واکنش مبارزه یا گریز ماهیتی دفاعی دارد شما را از نظر جسمی و ذهنی آماده مقابله با عوامل استرسزا میکند. در واقع، این واکنش به شما کمک میکند که از عهده خطرها و تهدیدهای گوناگون برآیید.
عوامل گوناگون ژنتیکی، روانشناختی و محیطی بر شیوه پاسخ دهی انسان نسبت به موقعیتهای استرسآور تاثیر میگذارند.
استرس میتواند تاثیری منفی، یا مثبت بر زندگی شما داشته باشد. بنابراین بسیار مهم است که بتوانید روشهای مدیریت استرس و استفاده از جنبههای مثبت استرس را بیاموزید.
دیدگاهتان را بنویسید