مراقبت از مغز | توصیه هایی برای حفظ سلامت مغز
برای یک لحظه چشمهای خود را ببندید و چنین تصویری را در ذهن خود تصور کنید:
شما در 90 سالگی هستید و هنوز میتوانید به راحتی عملیات ریاضی را به صورت ذهنی انجام دهید. یاد خاطرات دوران کودکی و اولین روز مدرسه بیفتید. نقطهی اتکای دیگر اعضای خانواده برای ارائهی مشاوره و انجام تصمیمهای خردمندانه باشید و برای خود بهترین غذاها را درست کنید.
اگر چه در ظاهر، این تصویر، یک ایده آل ذهنی است، میتواند به واقعیت هم تبدیل شود و به مراقبت از مغز کمک کند.
اگر شما بتوانید در سنین پایینتر به فکر مراقبت از مغز باشید. مغز هم با شما همکاری میکند و تا آخر عمر شما را تنها نمیگذارد.
همانطور که با بالا رفتن سن، پوست چروکیده و موها سفید میشوند، مغز هم در این سنین دچار تغییراتی میشود که شاید در ابتدا برای ما نگران کننده و حتی غیرقابلباور باشد.
اینکه نمیتوانیم مانند گذشته به سرعت تصمیم بگیریم، نسبت به رخدادهای اطراف خود به موقع واکنش نشان دهیم، خاطرات جدید را به آسانی به یاد آوریم و … همگی واقعیتهای طبیعی هستند، که یک روز برای همهی افراد رخ میدهند. و همهی ما باید به طور منطقی آنها را بپذیریم.
البته در همین شرایط، برخی از مهارتهای شناختی ما قدرتمندتر هم میشود و در حقیقت به بلوغ و سلامت کامل میرسند.
این افراد میانسال میتوانند با تکیه بر دانش و تجربهای که طی سالها کسب کردهاند، تصمیمات خردمندانهای بگیرند یا قضاوت درستی انجام دهند.
این موضوع مصداق همین بلوغ و پختگی است.
آنچه اهمیت دارد این است که بتوانیم با استفاده از روشها و ابزارهایی که در دست داریم نقاط ضعف خود را جبران کنیم و بتوانیم به فکر مراقبت از مغز خود باشیم.
برای آنکه بتوانید سلامت کارکرد مغز خود را در سنین بالاتر بیمه کنید، از همین امروز شروع کنید و بدانید که هیچگاه برای شروع دیر نشده است.
سرفصلهای این مقاله
مراقبت از مغز|مغز شما عضوی اسرارآمیز، پیچیده و تغییرپذیر
مغز شما از پیچیدهترین شیهای شناخته شده در جهان است. در هر لحظه میلیونها پیام به سرعت از سیستم عصبی شما عبور میکند که مغز را برای دریافت، پردازش و ذخیرهی اطلاعات و ارسال دستور به سراسر بدن قادر میسازد.
مراقبت از مغز بسیار بیشتر از آنچه شما فکر میکنید، اهمیت دارد.
شما میتوانید فکر کنید، رویاپردازی کنید، با دیگران صحبت کنید و حرفهای آنها را بفهمید، برای کارهای روزانهی خود برنامهریزی کنید، خاطرات خود را مرور کنید و احساسات خود را ابراز نمایید.
این موارد تنها بخشی از مهارتهای مراقبت از مغز است که مانند ساعت کار میکند.
اما این ساعت نیز گاهی بر اثر عوامل مختلف از کار میافتد و نیاز به تعمیر پیدا میکند. شرایط مختلف مانند استرسها و فشارهای مزمن، ضربه به سر از عواملی هستند که می توانند به طور جدی به آن آسیب برسانند و تواناییهای آن را به طور چشمگیری کاهش دهند.
افزایش سن نیز ممکن است منجر به افت عملکردهای مغزی شود. در این شرایط، به کار بردن راهکارهای بازتوانی برای ترمیم مراقبت از مغز آسیبدیده یا کمتوان و بازگرداندن توانمندیهای اولیه، لازم و ضروری است.
یکی از این راهکارها، برای سلامت و مراقبت از مغز حل منظم تمریناتی است که با هدف بهبود مهارتهای ذهنی از قبیل حافظه، توجه و حل مسئله طراحی شده است.
مراقبت از مغز|وظیفه روزمره مغز، یادگیری نیست!!!
باید یک باور غلط را تصحیح کنم. بسیاری از پدر و مادران فرهیخته تصور میکنند وظیفه اصلی مغز کودک، یادگیری است. ولی در حقیقت این باور، غلط است.
هدف اصلی مغز، زنده ماندن است، نه یادگیری. تمام ابزاری که ما از نظر هوشی به دست آورده و ساختهایم، وسایلی است که باعث نجات نوع بشر از انقراض میشود. هدف یادگیری، تأمین این نیاز اولیه، یعنی حفظ زندگی است.
باید خوشحال باشیم که مغزمان این توانایی را دارد که همزمان هم فرانسه حرف بزند و هم جدول ضرب تمرین کند. اما وظیفه اصلی مغز این نیست و باید به فکر مراقبت از مغز خود باشیم.
هدف مغز این است که با چنگ و دندان برای زنده ماندن بجنگد. ما یاد میگیریم تا بتوانیم زنده بمانیم.
پس این هدف متعالی چیزهای بسیاری را روشن میکند. اگر میخواهیم بچهای باهوش و تحصیل کرده بار بیاوریم، باید ابتدا محیط امنی برایش فراهم کنیم.
وقتی نورونهای مغز از نظر امنیت در آرامش به سر ببرند، میتوانند درس جبر را در کلاس بیاموزند، ولی اگر امنیتی در کار نباشد، درس جبری هم در کار نیست. پدر روزولت رییس جمهور آمریکا او را در آغوش گرفت و چنان آرامش و امنیتی به او هدیه داد که رییس جمهور آینده در درس جغرافیا از افراد نامی شد.
حالا اگر به اندازه کافی امنیت به کودکانتان میدهید آنها میتوانند بهتر یاد بگیرند.
در این وضعیت مرکز پرورش ذهن فرزام کمک شایانی به رشد مغز، یادگیری و بهبود رفتار کودکان و نوجوانان خواهد داشت. با ما تماس بگیرید.
مراقبت از مغز|راهکارهایی برای رهایی مغز، زمانی که ذهنتان روی مسئلهای قفل کرده است
وقتی ذهنتان روی مسئلهای قفل کرده است، میتوانید از چند روش زیر برای رها کردن مغز استفاده کنید:
- تلاش کنید دور از ترافیک و عوامل مزاحم پیادهروی کنید.
شعرا، نویسندگان، دانشمندان و سایر افراد متفکر در طول تاریخ الهامهای زیادی حین پیادهروی دریافت کردهاند. شاعر و فیلسوف معروف فردریک نیچه میگوید: تمامی افکار خوب حین پیادهروی متولد میشوند.
این شاید به خاطر افزایش جریان خون ناشی از فعالیت بدنی یا فاصلهی احساسی به وجود آمده به واسطهی کنار گذاشتن مسئلهای به دست میآید که ذهنتان را مشغول کرده بود. پیادهروی میتواند هر زمانی در روز یا شب باشد.
- یکی دیگر فرصتهای استفاده از توجه همراه با آرامش، ابتدای صبح است.
نیاز ندارید که حتی از رختخواب بلند شوید. وقتی از خواب عمیق بیدار میشوید، مثلاً ساعت شما زنگ میزند، در حالت نیمه آگاهی قرار دارید، یعنی حالتی میان بیداری و رویا که بهترین زمان برای توجه همراه با آرامش است.
ما از این حالت برای خلق تعداد زیادی ایده و راهحل استفاده کردهایم. شما هم میتوانید این کار را انجام دهید. بیایید دکلمهی ساعت خود را باز تعریف کنید. آن را دکلمهی الهام تعریف کنید و بدین ترتیب تلاش کنید از آن برای بهره بردن از لحظههای اولیهی روز استفاده کنید.
چند مرتبه امتحان کنید: وقتی ساعت زنگ زد، دکمهی الهام را فشار دهید و برای پنج دقیقه اجازه دهید ذهن شما در حالت توجه همراه با آرامش قرار بگیرد و روی مسئلهی چالشی که مدتی با آن درگیر بودهاید کار کند. با کمی تمرین قادر خواهید بود تعدادی ایده حتی پیش از آنکه روزی کاریتان شروع شود پیدا کند.
مراقبت از مغز|راهکارهایی برای پرورش کودکانی تیزهوش
این فایل ادامه فایل راهکارهایی برای پرروش کودکانی تیزهوش (فایل شماره 1) است.
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه خانه و خانواده از رادیو ایران.
پرسش مجری: ما داریم در مورد بچههای تیزهوش صحبت میکنیم. که پدر و مادرها چه باید انجام بدهند و از این بهرهی هوشی بیشترین استفاده را ببرند.
خانم دکتر در بخش قبلی فرمودند که ما باید بچههای خود را در همهی ابعاد رشد دهیم و نباید زور و اجبار بالای سر آنها باشد. که چون هوش شما بالاتر است و اصطلاحاً تیزهوش هستید، پس باید در این بخش بیشتر تلاش کنید.
خانم دکتر در این بخش میخواهم این را از شما بپرسم که پدر و مادرها چون فرزند آنها هوش بالایی دارد، فکر میکنند که باید رشد آموزشی آنها یک مقدار سریعتر انجام بگیرد و خواهان جهشی خواندن آنها هستند.
به نظر شما این تصمیم درست است؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: من کاملاً معتقد هستم که این تصمیم اشتباه است. دلیلش این است که ما در مدرسه فقط آموزش نداریم.
در مدرسه کودک ما در مهارتهای اجتماعی هم رشد میکند، یاد میگیرد که چگونه باید با همسن و سالان خود برخورد کند و خیلی موارد دیگر.
متاسفانه ما بیشترین مورد عدم اعتماد به نفس را در دوران نوجوانی در این کودکان داریم.
به خاطر اینکه این کودکان مثلاً، بلوغ آنها یک سال بعد است و بچههایی که مهر و آبان به دنیا میآیند. و خانواده میخواستند که آنها را شهریور و مرداد ثبت نام کنند.
ولی از نظر علمی هم ثابت شده است که کودکانی که در مرداد و شهریور هم به دنیا میآیند. بهتر است که یک سال دیرتر به مدرسه بروند، به خاطر اینکه در مسائل اجتماعی و ارتباطی به مشکل برنخورند.
پرسش مجری: در مورد تکالیفشان خانم دکتر در بخش قبل فرمودید که کودکانی که هوش بیشتری دارند و تیزهوش هستند. ممکن است در بعدازظهر چند ساعت وقت اضافهتری داشته باشند.
تکالیف مدرسه را زود انجام میدهد و میگذارد کنار و پدر و مادر میخواهند که کودک فعالیتهای آموزشی بیشتری را انجام دهد.
برای او کلاسی را در نظر میگیرند و یا فعالیتهایی را در کنار کارهای مدرسه، و به زور و اجبار هم میخواهند که این کار را انجام دهد. و این باعث نمیشود که کودک تک بعدی، بار بیاید؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: بله متاسفانه، مثلاً کودک من هوش منطقی و ریاضی بالایی دارد. و لذت میبرد از حل مسئله و ریاضی خواندن و یکسره خودش هم لذت میبرد. بعد چه اتفاقی میافتد؟
همین کودک در هوش هیجانی مشکل دارد و نمیتواند هیجانات خود را کنترل کند و یا در موارد دیگری مشکل دارد.
حتی، مثلاً بازیهایی که میخواهد انجام شود و یا هوش کلامی او مشکل دارد حاضر نیست که شعر بخواند و از ضرب المثلها نمیتواند استفاده کند.
پژوهشها نشان داده است که اگر در یک زمینه هم نابغه باشد ولی هوش هیجانی خوبی نداشته باشید، نمیتوانید توانمندی های خود را به خوبی بروز دهید.
و در موفقیتهای شغلی آتی به مشکل برمیخورید. این کودک تک بعدی رشد میکند و در زمینههای دیگر به مشکل برمیخورد.
واقعیت این است که اگر ما میخواهیم مادر و پدر خوبی برای فرزندمان باشیم و بخواهیم او را تک بعدی بار بیاوریم. و در یک بعد این کودک بخواهد توانمندیهای خود را نشان دهد.
بهتر است کودکی که از جمیع حالات متوسط است و نصف استعدادها را دارد، بپرورانیم.
به جای اینکه استعدادیابی را انجام دهید و ببینید که این کودک چه نقاط قوتی دارد و فقط روی آن کار کنید.
بیاید استعدادیابی را انجام دهید و نقاط ضعف کودک را پیدا کنید و تلاش کنید که نقاط ضعف او به حد متوسط برسد.
اینگونه شما یک انسان موفقتری را بار میآورید، تا اینکه در یک بعد بخواهد سرآمد دنیا باشد. ولی در ابعاد دیگر زندگی نقص داشته باشد.
منبع مقاله: کتاب خودباوری در خلاقیت. نویسنده: تام و دیوید کلی؛ مترجمان: مهدی کیامهر و مرتضی خضریپور
باشگاه مغز، نویسندگان: حامد اختیاری و تارا رضاپور.
کتابهای انتشارات فرزام برای تقویت ذهن جوانان و بزرگسالان:
ویتامین دقت و تمرکز (نسخه چاپی)
راهکارهای افزایش حافظه فعال (نسخه pdf)
دیدگاهتان را بنویسید