شیوهی علمی آموزش اعداد به کودکان
زمان مطالعه: 7 دقیقه
استدلال عددی
اعداد و شمارش
هدف: درک اعداد و شمارش
وسایل مورد نیاز: کاغذهای مربع و دایرهای شکل رنگی، گل، شکلات، تعدادی قاشق و چنگال، طناب بازی
به طور کلی یادگیری اعداد در کودکان پیچیدهتر از آن است که به نظر میرسد. کودک باید اعداد را به صورت نماد ریاضی (1، 2، 3) و حرفی (یک، دو، سه) با رعایت توالی آن یاد بگیرد. این امر مستلزم آن است که علائم اعداد را به دو فرم مختلف در حافظه رمزگردانی کند.
علاوه بر آن کودک باید ارتباط کمی اعداد (چه به صورت حرفی و چه به صورت عددی) را یاد بگیرد. در واقع کودک باید یاد بگیرد که 3 و سه نمادهایی برای مفهوم هستند که هر دو مجموعهای از سه چیز را نشان میدهد. و بتواند هر یک از این نمادها را به یکدیگر تبدیل کند. مثلاً سی و هفت را به 37 و بالعکس تبدیل کند.
همچنین کودک باید درکش از ساختار اعداد را عمیقتر کند. به عنوان مثال باید درک کند که اعداد بزرگتر میتوانند به اعداد کوچکتر تجزیه و یا ترکیب شوند. برای این منظور باید ساختار سیستم ده دهی (ارزش مکانی) اعداد را درک کند.
از مواردی که در یادگیری اعداد مربیان و والدین به آن بسیار توجه میکنند، یادگیری توالی شمارش اعداد است. اما رعایت توالی اعداد برای اغلب کودکان چندان مشکل نمیباشد. تقریباً همه کودکان این توالی را یاد میگیرند.
آنچه که مهم است و اغلب به صورتی سطحی به آن توجه میشود، درک مفاهیم و قوانین نهفته در شمارش میباشد.
این قوانین شامل:
سرفصلهای این مقاله
الف) تناظر یک به یک:
کودک باید درک کند که به هر شی یک عدد تخصیص داده میشود. برخی از کودکان خردسال هنگام شمارش به یک شی، دو عدد نسبت میدهند.
ب) برابری تعدادی اعضای دو مجموعه:
کودک باید تشخیص دهد که تعداد اعضای دو مجموعه یکسان با هم برابرند. بسیاری از کودکان پیش دبستانی با آن که هنوز توالی اعداد را نمیدانند، اما میتوانند به طور شهودی این قانون را درک کنند. به عنوان مثال آنها میتوانند تشخیص دهند که تعداد اعضای دو مجموعه سه تایی، یکسان است.
ج) کاردینه (عدد اصلی):
کاردینه یا عدد اصلی، آخرین عدد شمرده شده مجموعه مورد نظر را نشان میدهد. یک راه برای آگاهی از درک کودک در مورد کاردینه اعداد آن است که از وی بخواهیم یک سری از اشیا را بشمارد. سپس تعداد اشیا را بپرسیم. اگر کودک عدد اصلی را درک کرده باشد، آخرین عدد را بیان میکند، در غیر این صورت به شمارش ادامه میدهد.
د) درک انتزاع:
کودک باید بتواند اشیا از یک جنس (سنگها، برگها، گلها، اسباب بازیها و غیره) را در کنار یکدیگر قرار دهد و آنها را بشمارد.
قانون شمارش به صورتهای متفاوت: کودک باید درک کند که اشیا یک مجموعه میتواند به صورتهای مختلف شمرده شود، مثلاً از چپ به راست، از راست به چپ و نامنظم.
مطالعات نشان میدهد که کودکان عادات شمارش را با مشاهده رفتار بزرگسالان فرا میگیرند. مثلاً از آنجایی که اغلب ما شمارش را از چپ به راست انجام میدهیم، بسیاری از کودکان خردسال گمان میبرند که باید از چپ به راست بشمارند و اگر از راست به چپ بشمارند، اشتباه است.
بسیاری از کودکان گمان میبرند که در شمارش باید از اشیای مجاور شروع کنند. و اگر به طور نامنظم بشمارند، درست نیست. این باور قانون مجاورت نامیده میشود. این باورها نشان میدهد که بساری از کودکان مفهوم شمارش را درک نکردهاند. بنابراین هنگام آموزش شمارش اعداد به این نکات بسیار دقت کنید.
فعالیتهایی برای درک و شمارش اعداد:
در ادامه فعالیتهای متنوع دیگری را برای شمارش و درک اعداد ارائه میدهیم. هر یک از آنها میتواند با توجه به علائق و ویژگیهای فردی کودک اجرا شود:
- بلوکها و قرصهایی هم رنگ تهیه کنید و از کودک بخواهید که آنها را یکی یکی به داخل ظرفی بیندازد. توجه کنید که کودک باید بلوک (قرص) را بردارد، نگاه کند و آن را به داخل ظرف بیندازد و شماره آن را با صدای بلند بگوید.
سپس پس از مدتی نوع ظرف را تغییر دهید (کارتون مقوایی، کاسه، سبد، قوطی کنسرو، لیوان) و این تمرین را دوباره انجام دهید. اگر کودک این عمل را با سرعت انجام میدهد، سعی کنید با استراحت دادن بین هر شمارش در او، تمرکز ایجاد کنید.
- پس از آنکه کودک در تمرین قبل پیشرفت کرد، از بلوکهایی با رنگهای مختلف استفاده کنید. سپس پس از مدتی شمارش را با اشیا مختلفی که مورد علاقه اوست (مانند سنگهای مختلف، بادام، شکلات، گل و تخممرغهای رنگی) انجام دهید.
- کاغذهای رنگی را در مقابل کودک قرار دهید و به کودک بگویید بلوکها را بشمارد و روی کاغذ (سبز، آبی، قرمز) قرار دهد.
- از کودک بخواهید بلوکهای شمرده شده را روی مقواهای دایرهای، مربع و مثلث شکل، قرار دهد.
- تعدادی قاشق و چنگال را در اختیار کودک قرار دهید و از وی بخواهید آنها را بشمارد و در جای مخصوص خود قرار دهد.
- تمرینهای فوق را میتوانید در سنین پیش دبستانی انجام دهید. پس از آن که کودک پیشرفت کرد، میتوانید از فعالیتهایی که در ادامه ارائه میدهیم، استفاده کنید. این فعالیتها میتواند در پایه اول ابتدایی ارائه شود.
- از کودکان بخواهید اعضایی از بدن خود را که واحد و یا جفت هستند نام ببرند. اعضای واحد مانند: بینی، قلب، سر، مغز، زبان و اعضای دوتایی مانند: چشم، گوش، دست، پا، لب، ابرو.
- از کودکان بخواهید تا کلماتی که یک، دو (بیشتر) نقطه دارند را، معین کنند.
- از کودک بخواهید تعدادی از اشیا را نقاشی کند.
فعالیتهای گروهی:
- کودکان را در گروههای دو یا سه نفری قرار دهید و سپس از یک کودک بخواهید طناب بازی کند و دوست وی به همراه او تعداد طنابها را بشمارد، (تا زمانی که خطا کند)، سپس نوبت را تغییر دهند.
- تعدادی مربع روی زمین رسم کنید و از کودکان بخواهید در گروههای دو یا سه نفری قرار گیرند. یکی از آنها روی مربعها لی لی کند و دوستان وی همراه هم، تعداد لی لیها را بشمارند.
- کودکان را در گروههای دو نفری قرار دهید. از یکی از آنها بخواهید یا انگشت روی پشت دیگری اعداد را بنویسد و دوست وی تعیین کند چه عددی پشت وی نوشته شده است. سپس نوبت خود را تغییر دهند.
دیدگاهتان را بنویسید