افزایش کتابخوانی در نوجوانان
زمان مطالعه: 6 دقیقه
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه تلویزیونی از شبکه امید نوجوان.
امروز قرار است که در رابطه با مطالعه کردن صحبت کنیم. به همین جهت از خانم دکتر امیرآتشانی دعوت کردهایم تا در رابطه با این موضوع مهم با ایشان گفتوگویی داشته باشیم.
پرسش مجری: سوال را اینطور شروع میکنم که شما خودتان در روز چقدر مطالعه دارید؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: الآن که مشغله کاری زیاد هست و قاعدتاً کارآفرینی در حوزههای مختلف و برنامههای مختلفی که وجود دارد. حداقل 4 ساعت اما تا حدوداً ۵ سال قبل روزی ۸ ساعت مطالعه داشتم.
پرسش مجری: چون کارتان ایجاد میکرد و یا اینکه نه؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: نه از بچگی دوست داشتم. شاید جزء معدود بچههایی بودم که پول توجیبی خودم کتاب میخریدم.
پرسش مجری: خانواده شما اهل مطالعه کردن و کتابخوانی بودند؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: پدرم خیلی زیاد.
پرسش مجری: و این باعث شد که شما تشویق شوید؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: به نظرم یک مقدار خانوادهها مؤثر هستند و حتی شاید خیلی در کتابخوان کردن فرزندان خود مؤثر هستند.
سرفصلهای این مقاله
- ممکن است مادری اهل مطالعه نباشد اما مطالعه کردن کودکش را به عنوان ویژگی مثبت به آن نگاه کند و
- تشویقش کند.
- وقتی پدر یا مادر خود غرق در فضای مجازی هستند نمیشود انتظار داشته باشند که بچه کتاب دستش
- بگیرد و مطالعه بکند.
- برنامهای برای کتابخانه طراحی بکنند تا کتابخوانی افزایش یابد.
- هر چیزی در جای خودش ارزشمند است.
- تعدادی از کتابهای انتشارات فرزام برای پرورش فرزندانی توانمند:
- مسیر ایجاد تفکر انتقادی(نسخه چاپی)
- راهکارهای ایجاد تفکر منطقی در کودک(نسخه pdf)
- راهکارهای رشد اخلاقی کودکان(نسخه pdf)
- پرورش کودک با سواد اجتماعی(نسخه صوتی)
ممکن است مادری اهل مطالعه نباشد اما مطالعه کردن کودکش را به عنوان ویژگی مثبت به آن نگاه کند و
تشویقش کند.
پرسش مجری: متأسفانه سرانه مطالعه بسیار پایین آمده در کشور ما و بچهها خیلی علاقهمند به خواندن کتاب و داستانها نیستند. و در زمان ما اینطور نبود و بیشتر کنجکاو بودند تا داستانها را بخوانیم. اما متأسفانه الآن اصلاً وجود ندارد در خیلی از خانوادهها این میل به کتاب خواندن. پیشنهاد شما چیست؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: یکی به دلیل تنوع وسایل موجود است. چیزی که بسیار وقت جوانان و نوجوانان ما را میگیرد فضای مجازی است.
وقتی نوجوان ما اجازه دارد ساعتها در فضای مجازی بچرخد و یا بازیهای دیجیتالی که وجود دارد را مداوم استفاده بکند. قاعدتاً نمیتوانیم انتظار داشته باشیم که وقتی برای کتاب خواندن و کتابخوانی بگذارد و طعم آن را بچشد.
اگر فقط بازیهای دیجیتال مدنظرمان است شاید در حد کم مشکلی نداشته باشد اما بیشازحد آن میتواند معضل اخلاقی ایجاد کند.
اما همان بازی که ما حس میکنیم چیز خوبی نیست در حد خیلی کم آن مشکلی ایجاد نمیکند. مهم این است که خانواده زمان استفاده از بازی را مدیریت بکند.
پرسش مجری: آیا کسی وجود دارد که پدر و مادرش به کتابخوانی علاقه نداشته باشند اما خودش کتابخوانی علاقه داشته باشد و حرفهای باشد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: من متأسفانه چنین چیزی ندیدهام اما نمیشود بگویم چیزی اصلاً وجود ندارد.
پرسش مجری: این سوال را پرسیدم برای اینکه پدر و مادرها با تمام وجود درک کنند که هر کاری که انجام میدهند بچههای خود را به تمام معنا به آن سمت میکشند.
وقتی پدر یا مادر خود غرق در فضای مجازی هستند نمیشود انتظار داشته باشند که بچه کتاب دستش
بگیرد و مطالعه بکند.
با توجه به اینکه دنیای مجازی ما را احاطه کرده و دچار خود کرده است. ما باید چه کار کنیم که از کتاب خواندن لذت ببریم. چه اتفاقی باید بیفتد که سیستم فضای مجازی را با کتاب خواندن هماهنگ کنیم و چیزی شود که از آن لذت برد؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: اولین گام کتابی است که باب میل است را انتخاب کنیم. یک زمانی ما کودک و نوجوان خود را مجبور میکنیم که کتابی را مطالبه کنند که مثلاً من به عنوان پدر یا مادر انتخاب کردم. واقعاً بچه باید یاد بگیرد انتخاب کند و لذت ببرد. فضای کتاب خریدن را باید به عنوان تفریح به آن نگاه کنیم.
نکته بعدی این است که بگذاریم خودش انتخاب کند. یکی از مشکلات پدر و مادرها این است که به بچه فرصت نمیدهند. بچه ما باید یاد بگیرد در کتابفروشی از هر کتابی استفاده کند. بگذاریم کتاب را باز کند و آن را مطالعه کند و به فرزند خود یاد دهیم. که اگر میخواهی این کتاب را بخری به محتوای داخل آن باید توجه کنی، صرفاً ظاهر زیبای کتاب مدنظر نیست.
پرسش مجری: بحث دیگر من در رابطه با مدارس است مدیران و معلمان مدارس چطور میتوانند بچهها را به سمت کتابخوانی جذب کنند و علاقهمند بکنند؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: خوشبختانه در مدرسه معمولاً انسانهای فرهنگی خودشان اهل مطالعه هستند. اما گاهی اوقات کمکاریهایی در مدارس میبینیم که قسمت کتابخانهها بهروزرسانی نمیشود. و داستانهایی که میگذارند حتماً داستانهایی باشد که بازه سنی بچهها را در نظر بگیرند، جذاب باشد، لذتبخش باشد.
برنامهای برای کتابخانه طراحی بکنند تا کتابخوانی افزایش یابد.
مسابقه بگذارند که بچهها خلاصهها را برای هم تعریف کنند. ولی مشکل اساسی دیگر این است که بچهها فقط در زنگ تفریح وقت دارند که کتاب را بگیرند. فرصت این که کتاب را باز کنند و آن را ببینند را ندارند و زنگ تفریح را برای خوردن خوراکی و کارهای ضروری دارند.
پرسش مجری: در رابطه با بهروزرسانی ذهن من سمت کتابهایی که در گذشته داشتیم مثل بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، حافظخوانی و کتابهای مربوط به مولانا رفت.
متأسفانه بچههای این نسل کمتر با این اسامی آشنا هستند یا حتی اگر بگویی رودکی کیست نمیدانند که پدر شعر فارسی است. منظور شما از بهروزرسانی این است که این کتابها را کنار بگذاریم؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: قطعاً اینطور نیست. ما مقولهای به نام هوش فرهنگی داریم. زمانی ما به بچه میگوییم باهوش که هوش فرهنگی هم داشته باشد. یک مقوله هوش فرهنگی مربوط به ادبیات گذشته ما است. اما بعضی از مدارس مثلاً فقط مولاناخوانی و حافظخوانی میگذارند و بچه صرفاً اینها را میشنود و بدون این که معنی آن را بداند.
پرسش مجری: بهتر است که این اشعار داستانها را با هنرهای دیگر تلفیق کنیم؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: بله بهتر است داستانهایی را بر اساس آنها بیان کنیم. کودک قرن بیست و یکم باید بتواند راحتترین مفاهیم را متوجه شود. ما معتقد هستیم که بچه باید شعر را یاد بگیرد اما در زمان درست آن.
کتابهای سنتی ارزشمند هستند اما در هر سنی باید با توجه به سن مخاطب مطلب را ارائه بدهیم و از آنها بخواهیم در حد و قالب سنی خودشان شعر حفظ کنند و داستان بخوانند.
پرسش مجری: نظرتان در رابطه با کتابهای صوتی چیست؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: موافق هستم. من معتقد هستم ما داستان و کتاب و مطالعه را در هر قالبی که میتوانیم در جامعه خود افزایش بدهیم.
یک زمانی فرزند من خیلی خوشش نمیآید که کتاب را در قالب کتاب قصه بخواند. البته کودک ما حتماً نیاز به خواندن دارند اما من در قالب مادر میتوانم زمانی که در ترافیک هستم. کتاب صوتی را در ماشین پخش بکنم تا بچه هم بشنود، داستانی که برای بچه جذاب باشد.
هر چیزی در جای خودش ارزشمند است.
زمانی که من در خانه نشستهام نور به اندازه کافی هست و در خانه هستم بهتر است که کتاب را بردارم ورق بزنم و مطالعه بکنم و کتابخوانی را در خودم افزایش دهم. اما در زمان دیگری میتوانم از فضای دیجیتال استفاده بکنم.
پرسش مجری: ورق زدن کتاب و لمس کاغذ بسیار جذاب است. نمونههای صوتی خوب است اما آن لذت دیگری دارد.
پاسخ دکتر امیرآتشانی: چون ما با کتاب آشنا بودیم برای نسل ما قطعاً اینطور است. حتی پژوهشی در یکی از کشورهای اروپایی انجام شده بود ۷۰% افراد میگفتند ما اگر متن در فضای مجازی باشد پرینت میگیریم و بعداً میخوانیم.
لذت خواندن خود کتاب و تمرکز بر آن بهتر است اما نسلی که با این وضعیت مطالعه میکند یعنی در فضای مجازی مطالعه میکند، شاید برایش کتاب صوتی جذابتر باشد.
دیدگاهتان را بنویسید