تقویت انواع هوش(فایل شماره 1)
موسسه پرورش ذهن فرزام
تقویت انواع هوش
زمان مطالعه: 15 دقیقه
تقویت انواع هوش یکی از دغدغه‌های اصلی نهاد‌های آموزشی و بسیاری از معلمان، مربیان
و پدران و مادران است.
پرورش هرگونه هوش یا به تعبیری دیگر استعداد و توانایی نیازمند ساختار و محتوا است.
منظور از ساختار ایجاد طرح، برنامه و خط مشی است و منظور از محتوا، ابزار و موادی که
بتوانند اهداف را محقق کند. در شرایط فعلی، برای تقویت تفکر، حل مسأله، تصمیم گیری و
بسیاری از موضوعات دیگر، توجه به انواع هوش ضرورت بیشتری پیدا کرده است.
با توجه به اهمیت این موضوع، در ادامه صحبت‌های دکتر محمد فقیری پژوهشگر حوزه
تعلیم و تربیت با خبرنگار حوزه آموزش و پرورش باشگاه خبرنگاران جوان را خواهید خواند.
پرسش خبرنگار: هدف شما از طرح این موضوع چیست؟
پاسخ دکتر فقیری: هدف اصلی اینجانب بیان یک مسأله مهم در آموزش یعنی تأثیر داستان بر
تقویت انواع هوش است. هدف این است که آسان‌ترین و طبیعی‌ترین اثری که حاصل ذهن و
با طبیعت وی سازگار است، برای آموزش مورد استفاده قرار گیرد.
پرسش خبرنگار: اهداف عینی شما کدام است؟
پاسخ دکتر فقیری: این اهداف شامل موارد زیر است:
-تقویت هوش زبانی و ذخیره واژگانی
– تقویت هوش روایی و بیانگری
– تقویت هوش تأملی و فرایند‌های آن
– تقویت هوش هستی گرا و پرسشگری
– تقویت هوش اجتماعی، کنجکاوی و ماجراجویی
– تقویت هوش هیجانی، مهار هیجانات، هم ذات پنداری و تصمیم‌گیری منطقی
– تقویت هوش درون فردی، ایجاد تخیل هنری و مهار تخیل انفعالی و توهم
– تقویت هوش میان فردی، گفت‌وگو، مشارکت، همکاری و همیاری
– تقویت هوش تحلیلی و حل مسأله
– تقویت هوش شناختی و توسعۀ گسترۀ شناختی
پرسش خبرنگار: چه ابزاری می‌تواند هوش‌های چندگانه را بیشتر تقویت کند؟
پاسخ دکتر فقیری: به نظر بنده داستان بیش از هر ابزار دیگری می‌تواند موجب تقویت
هوش‌های چندگانه گردد. هنوز داستان در ایران شناخته شده نیست و بسیاری از داستان،
تصور قصه را دارند که چندان منطقی و عقلانی نیست و حوادث خارق‌العاده را در بر
می‌گیرد. در پیشینه ادبیات ایران نیز آثار داستانی زیادی با تعریف امروزین از داستان کمتر
وجود دارد.
پرسش خبرنگار: داستان چگونه می‌تواند به تقویت هوش زبانی و روایی بینجامد؟
پاسخ دکتر فقیری: داستان پر از انواع توصیف عینی، ساده، ادبی، مستقیم، غیرمستقیم و …
است؛ دنیایی از واژگان و گفت‌وگو است؛ طبیعی است که می‌تواند هوش زبانی
(Linguistic intl.) را تقویت کند. همچنین پر از روایت‌های ساده و ادبی است، در هر داستان
چندین بار به پس و پیش حوادث اشاره و از زاویه دید‌های گوناگون به آن‌ها نگریسته
می‌شود؛ بنابراین هوش روایی (Narrative intl.) را به بهترین وجه تقویت می‌کند.
همچنین افرادی که داستان می‌خوانند، روان می‌نویسند، شیوا حرف می‌زنند، زیبا توصیف
می‌کنند، از فن بیان خوبی برخوردارند، حوادث و رویدادها را به خوبی به هم ربط می‌دهند،
روابط و مناسبات را پیدا می‌کنند و لحن و بیان خوشایندی دارند.
پرسش خبرنگار: چگونه می‌توان ذخیره واژگانی را تقویت کرد؟
پاسخ دکتر فقیری: هر داستان کوتاه سه صفحه‌ای که در سه دقیقه خوانده می‌شود، کم و
بیش هزار واژه دارد. کدام گونۀ زبانی این‌همه توانایی دارد که فرهنگ واژگان ذهنی ما را
غنی سازد و ذخیرۀ واژگانی ما را افزایش دهد. ما با واژۀ و جمله فکر می‌کنیم و داستان تأثیر
شگفت انگیزی در زایایی واژگان و جملات دارد.
پرسش خبرنگار: تبلور هوش هستی گرا در داستان چگونه است؟
پاسخ دکتر فقیری: هوش هستی گرا یا وجودی (Existential intl.) ما را به تردید و پرسشگری
وا داشته و ذهن ما را زایا و پویا می‌کند. در این هوش، ما با شش پرسش اساسی «چه، چرا،
چگونه، چه کسی، کی و کجا» روبرو هستیم. داستان به درستی محل تبلور این هوش است
زیراکه شش پرسش اساسی در آن اتفاق می‌افتد.
کی و کجا در صحنۀ داستان، چه در رویدادها، چگونه در کیفیت و حالت رویدادها، چرا در
سببیت و واقعیت‌مندی و چه کسی در شخصیت پردازی داستان تبلور پیدا می‌کند. هیچ
پدیده‌ای مثل داستان نمی‌تواند این شش پرسش را در خود جای دهد.
پرسش خبرنگار: عناصر هوش تأملی در داستان را می‌توانید بیان کنید؟
پاسخ دکتر فقیری: هوش تأملی (Reflective Intl.) شامل مهارت‌هایی مانند روایت، توصیف،
تحلیل، ارزیابی، کشف، حل مسأله، پیدا کردن راه‌حل‌های متفاوت و … است؛ همۀ این‌ها در
داستان اتفاق می‌افتد. در داستان، گره افکنی و گره‌گشایی همان مسأله و حل‌مسأله است؛
بدین ترتیب بیش از هر پدیدۀ دیگری می‌تواند هوش تأملی را افزایش دهد.
پرسش خبرنگار: داستان چگونه روحیه کنجکاوی و ماجراجویی را تقویت می‌کند؟
پاسخ دکتر فقیری: داستان با کنجکاوی و ماجراجویی گره خورده است؛ پر از ماجرا‌های متفاوت
است. به دلیل داشتن نقطۀ انتظار می‌تواند مخاطب را کنجکاو کند که حدس بزند که بعد چه
اتفاقی می‌افتد یا در انتظار آن بماند.
پرسش خبرنگار: داستان چگونه هوش اجتماعی و هیجانی را تقویت می‌کند؟
پاسخ دکتر فقیری: ببینید داستان پر از حوادث و ماجرا و شخصیت و گفت‌وگو است؛ ما
می‌توانیم با شخصیت‌های مختلف داستان از جمله ساده، گرد، قهرمان، ضد قهرمان، همه
جانبه و … همذات پنداری کنیم، ارتباطات مختلف اجتماعی را تجربه کرده و هوش اجتماعی
(Social intl.) خود را تقویت کنیم.
از سوی دیگر داستان پر از لحن و فضا‌های گوناگون است که شخصیت‌ها احساسات،
هیجانات و عواطف خود را ابراز می‌کنند؛ در نقطه‌های سخت ماجرا‌ها تصمیم می‌گیرند، خشم
و نفرت خود را مهار می‌کنند؛ خب تمام این‌ها تبلور هوش هیجانی (Emotional intl.) است.
ما در داستان یاد می‌گیریم چگونه از نظر هیجانی رشد کنیم و دچار خاموشی یا فوران
هیجانی نشویم.
پرسش خبرنگار: آیا تخیل هنری و شهود در هوش درون فردی اتفاق می‌افتد؟
پاسخ دکتر فقیری: درست است که هوش درون فردی (Intrapersonal intl.) می‌تواند منبع
شهود و تخیل باشد، اما می‌تواند مخاطب یا نویسنده را به باتلاق انتزاع ببرد یا در اصطرلاب
ابهام بیندازد. خیلی باید به هوش باشیم که گرفتار تخیل انفعالی و توهم نشویم؛ ما از
آنجائیکه در فرهنگ شهودی و اشراقی بزرگ شده ایم، بیشتر مستعد این فضا هستیم و باید با
مشاهده و تجربه از آن دوری کنیم.
پرسش خبرنگار: دیالوگ در داستان چگونه می‌تواند به تقویت هوش میان فردی بینجامد؟
پاسخ دکتر فقیری: دیالوگ یا گفت‌وگو موتور محرکه داستان است؛ طبیعی است که می‌تواند
توان گفت‌وگو و به تبع هوش میان فردی (Interpersonal inlt.) را افزایش دهد. برای اینکه
بتوانیم بیشتر حرف بزنیم و ارتباط برقرار کنیم بهتر است نمایشنامه بخوانیم و تئاتر ببینیم.
هوش میان فردی مبنای عقلانیت است؛ اساساً عقل چیزی جز هم افزایی نیست که آن هم در
ارتباط و گفت‌وگو اتفاق می‌افتد.
کسانی که هوش درون فردی بالایی دارند و بیشتر به تخیل انفعالی، شبه توهم و توهم
گرفتارند، گمان می‌برند که عقلانیت گوهری ذاتی است که خداوند فقط در ذهن آن‌ها به
ودیعه گذاشته است. این بدترین پیامد فرهنگ شهودی و شفاهی است؛ برعکس در فرهنگ
مشاهده‌ای و تجربی، عقل چیزی است که با گفت‌وگو متولد می‌شود؛ حاصل تجربه و
مشاهده است؛ اساساً اکتسابی است و به هیچ وجه ذاتی تلقی نمی‌شود.
ادامه این مطلب را در فایل تقویت انواع هوش(فایل شماره2) بخوانید.
برای پرورش فرزندانی توانمند و هوشمند می‌توانید پک پرروش ذهن را
خریداری نمایید:
دیدگاهتان را بنویسید