شروع سال تحصیلی و مدرسه مجازی
زمان مطالعه: 8 دقیقه
صحبتهای سرکار خانم دکتر زهرا امیرآتشانی در برنامه خانه و خانواده از رادیو ایران.
پرسش مردم: مگر ما قبلاً اصلاً چیزی به نام مدرسه مجازی داشتیم؟ با آن شرایط وضعمان این شده است. الآن بچههای ما میخواهند چه کار کنند؟
پاسخ دکتر امیرآتشانی: اگر درست پیش برود قطعاً بهتر خواهد شد. واقعیت این است که کرونا باعث شد ما از یک دره مرگ آموزشمان جهش کند.
سرفصلهای این مقاله
- روزمرگی زیاد، عدم توجه به شیوههای یادگیری نوین و راههای سادهتر برای آموزش بهتر توجه نمیشد.
- بحثی که بهترین مدل آموزش هست در حال حاضر آموزش آمیخته است. یعنی آموزش سنتیمان در کنار
- فضای جدید
- نکته مهم این است که باید وضعیت موجود را درک کنند.
- وقتی فضای مجازی در کنار فضای حقیقی آمیخته میشود.
- باید از شیوههای مختلف محتواسازی استفاده بشود.
- اما ما نمیگوییم همه چیز کامل است.
- بعضی از دوستان نبود فعالیت جسمی را بیان میکنند.
- به دلایل مختلف در هر صورت تمام پژوهشهایی که این قضیه را نشان داده است، بیشتر دو نگرانی دارند:
- بحث من این است ما الآن در مدرسه مجازی هر دو را کنار هم داریم.
- نمیگویم میتواند جایگزین بشود ولی در کنار آموزش حضوری در مدارس میتوانیم به رشد فرزندان ما کمک
- کند.
- ولی اگر والدین با درایت مثلاً باید با درایت حواسشان به بچهها باشد.
- برای پرورش هوش اجتماعی و هوش اخلاقی در فرزندان خود میتوانید دو کتاب زیر را تهیه نمایید:
- باهوش خوش رو (نسخه چاپی)
- باهوش خوش رو (نسخه pdf)
- باهوش خوش اخلاق (نسخه چاپی)
- باهوش خوش اخلاق (نسخه pdf)
روزمرگی زیاد، عدم توجه به شیوههای یادگیری نوین و راههای سادهتر برای آموزش بهتر توجه نمیشد.
ولی الآن با توجه به شیوع کرونا و مسیر زندگی ما پس از کرونا لازم است. که به راهکارهای بهتری مثل مدرسه مجازی هم توجه کنیم.
یک تغییر ضروری برای ما رخ داده است و بحث این است. که در هر شرایطی آموزش آنلاین یا آموزش مجازی در دنیا مطرح بود نه الآن. از زمانی که لوازم مختلف الکترونیکی آمد در دنیا و لوازم ارتباط جمعی آمد در دستانمان بودند.
در سال ۲۰۰۵ مقالهای در مورد موبایل لرنینگ یا آموزش با لوازم بدون سیم که در کشورمان هم چک شده بود نوشتم.
آن موقعها خیلی تعداد موبایلهایمان کم بود یا حتی در کشور ما همچنین چیزی را به ندرت میشد پیدا کرد. آن سال من آن را با sms انجام میدادم.
بحثی به عنوان فضای مجازی اجتماعی که الآن هست مطرح نبود. ولی واقعیت این است که نمیتوانیم رد کنیم ولی نمیتوانیم هم کامل قبول کنیم.
بحثی که بهترین مدل آموزش هست در حال حاضر آموزش آمیخته است. یعنی آموزش سنتیمان در کنار
فضای جدید
اگر ما بتوانیم از فضای مجازیمان در کنار آموزش حقیقیمان استفاده کنیم (مدرسه مجازی) قطعاً خانوادهها هم بسیار راضی خواهند بود.
پرسش مجری: خانم دکتر شما میدانید که بعضی مادران از ساعتی که فرزند به مدرسه میرفت تا وقتی که برمیگشت احساس میکردند. که این چند ساعت برای خودشان هستند و خیلی از برنامههایی از زندگیشان را انجام میدادند.
و اولین چیزی که تغییر کرده است این سبک زندگی است. و مادر باید دقیقاً در آن زمان یک برنامهریزی کند. همراه بچه در آموزش مجازی حضور یابد. دراینباره صحبت کنید الآن با این شرایط چه باید کرد؟
پاسخ خانم دکتر امیرآتشانی: اول آنکه والدین باید یک جواب قاطع در زندگی داشته باشند. هر کدام از ما مجبور هستیم رشد کنیم و قاعدتاً خود والدین هم باید رشد کنند در حوزه رسانه و آموزش فرزند این نیست. که فردی اصلاً نمیتواند از فضای مجازی استفاده کنند.
قاعدتاً نمیتواند از فرزندش انتظار داشته باشد. کاملاً در فضای حقیقت آموزش ببیند. امسال هیچ، سال بعد چی؟ بعدها چی؟
بالاخره دنیا به سمت استفاده زیاد از فضای مجازی میرود. و با یک چنین چیزی اولین پیشنهادی که برای والدین دارم این هست که در آموزش یک مقدار کار کنند. فضای مجازی را یاد بگیرد نه اینکه استاد شوند در حد خیلی کم به بچههای کوچکتر بتوانند کمک کنند و این قضیه را داشته باشند.
نکته مهم این است که باید وضعیت موجود را درک کنند.
وضعیت موجود این است که ما هر روز بچهها را به مدرسه نمیتوانیم بفرستیم، امکانش را نداریم.
قرار هست بچههایمان با انواع رسانه یاد بگیرند. قبلاً یک معلم بود و یک مدرسه. الآن تلویزیون و فضاهای مجازی را داریم. و در کنارش مدرسه و فضایی را هم داریم.
خب انواع رسانهها را وقتی فرزندان ما استفاده میکنند یک تغییر در زندگیشان اتفاق میافتد.
فیلم ببریم برای آن موضوع، میکرو لرنینگ یا تیکههای کوچک و کوتاه آموزشی و میتواند اثربخش باشد. خیلی بیشتر از این باشد که آن یک ساعت را معلم سر کلاس باشد.
صوتی میتوانند ارائه دهند، فیلم میتوانند بگیرند. خود فیلم میتواند فضای حقیقی باشد که معلم دارد درس میدهد. میتواند انیمیشنهای ارزشمندی باشد که اثربخشی یادگیری را خیلی بیشتر میکند.
نوع فعالیتهای اجتماعی که میتوانند بچهها داشته باشند، مدلش تغییر کرده است.
ولی کاملاً حذف نشده است و هم در کلاس اگر بروند این وضعیت وجود خواهد داشت و هم در فضای مجازی. الآن در فضاهای وبیناری ما کلاسهای 20 و 25 نفر هم میتواند. بچهها تصویر هم را ببیند و هم ارتباط داشته باشند و معلم هم تدریس را داشته باشد.
بدانیم که بچههای ما تفاوتهای فردی دارند و قرار نیست با یک مدل یاد بگیرند. همه بچهها یک مدل یاد نمیگیرند هر کدام یک ویژگی خاص دارند.
قبلاً در مدرسه بچهای که متفاوت بود از بقیه شاید لطمه میخورد. شاید مجبور بود ساکت بنشیند تا برای بقیه درس پیش برود ولی الآن میتوانیم راهکارهای یادگیری بچهمان را بررسی کنیم.
کسی با کتاب خواندن یاد میگیرد. کسی با فیلم آموزشی یا یکی با انیمیشن داستانی یاد میگیرد، یکی صوتی بهتر یاد میگیرد.
وقتی فضای مجازی در کنار فضای حقیقی آمیخته میشود.
ما معلمان دستمان باز است. میتوانیم از آن برای یادگیری گسترده برای فرزندانمان ارائه بدهیم و این به رشد آموزشی کشورمان کمک میکند نه اینکه لطمهای بزند.
اولش بار خیلی سنگینی بر دوش خانوادهها دارد، مخصوصاً مادران عزیز. درک میکنیم این مشکلات را ولی برای هر رشدی و هر جهشی یک زحمت مضاعف یک تلاش نیاز است. و این تلاش را باید خانوادهها تقبل کنند.
پرسش مجری: خانم دکتر ببینید الآن دو اتفاق در کنار هم، شکل گرفته است.
بچهها هر روز عملاً در کلاسهای درس هم باید شرکت کنند. اما با ساعت کمتر یعنی بخشی از آموزش باز هم مجازی است. و اینکه مادرها هم باید در این شرایط کنارشان باشد که انگار الآن ما باید دو مدل را مطرح کنیم که بچهها در زمان کوتاه مجازی چه بخشهایی از آموزش را میگیرند؟ و بعد چطور میشود اینها را متصل به آموزش در خانه کرد؟
پاسخ خانم دکتر امیرآتشانی: یادگیری که الآن در مدرسه اتفاق میافتد، یادگیری معکوس است.
یا شیوههای آموزش فعال، با ارائه پیش سازمان دهنده، محتوای اصلی به صورت مجازی ارائه میشود به بچهها البته ممکن است مجازی نباشد ولی غیرحضوری ارائه میشود. کتاب یا جزوه را معلم میگوید در خانه و غیرحضوری این را انجام بدهید بخوانید یا کار کنید با فرزند.
در هر صورت یک بخش آموزش در منزل اتفاق میافتد و غیرحضوری هر چقدر این بخش جذابتر کارآمدتر و مؤثرتر باشد، وضعیت بهتر خواهد شد.
ما دیگر انتظار نداریم یک معلم بایستد پای تخته مثل همان چیزی که از قبل بچههای کلاس میدیدند. خیلی ساده فیلمبرداری کند. از یک موضوعی این ارزشمند است و کامل ردش نمیکنیم. یک جایی میخواهد توضیح بدهد همین حالت را انجام میدهد. و توضیحاتش را ارائه میدهد ولی اگر کامل این باشد به هدف قطعاً نرسیده است.
باید از شیوههای مختلف محتواسازی استفاده بشود.
و اطلاعات ارزشمندی که فضاهای مجازی حالا در ارتباط با آموزشوپرورش است. یا مدارس خیلی توانمند ما معلمان بسیار توانمندی داریم که دراین حوزه خوب کار کردند.
و حالا زمانی است که مدارسی که ارزشمند در این حوزه کار میکردند، نقشآفرینی کردند نشان داده شوند.
پرسش مردم: ما باید الآن چه کار بکنیم برای پدر و مادرهایی که سطح دانششان به روز نیست؟
پاسخ خانم دکتر امیرآتشانی: قطعاً وظایفی دولت و آموزشوپرورش دارند که برای آنها امکانات ویژهای را در اختیار قرار دهند.
یکی همین چند روز در هفته توانایی رفتن به مدرسه را داشته باشند، میتواند کمک کننده باشد.
از طرفی تلویزیون هم اعلام کردند ۱۶ ساعت برنامه آموزشی دارند. و تلویزیون چیزی هست که همه افراد کشورمان از دورافتادهترین روستاها میتوانند از آن بهرهمند شود.
اما ما نمیگوییم همه چیز کامل است.
در بهترین شرایط ایدهآل لپ تاب دانشآموزی تهیه شود و به دانشآموزان ارائه شود و در شرایط خاص و افرادی که مشکل مالی دارند، کمک مالی به آنها شود.
اینها رایگان در اختیار آنها قرار بگیرد. بقیه دانش آموزان میتوانند هزینه را پرداخت کنند. تغییری که به وجود آمده است، یک حقیقت ضروری است. و نمیتوانیم این را کنار بگذاریم.
واقعیت این است که الآن این مشکل وجود دارد. موضوع مال امروز و دیروز نیست. آموزش مجازی و آموزش از راه دور سالهاست مطرح شده است.
اگر شما هم مثل من یادتان باشد یک برنامهای بود در تلویزیون نشان میداد که فکر میکنم مادرها یادشان باشد. “اسکیپی” یک جنگلبان بود که با استفاده از رادیو تکالیفش را انجام میداد.
ببینید آموزش از راه دور قبلاً هم بوده است به فراخور شرایط فرد اتفاق افتاده است. الآن به فراخور شرایط جامعه اتفاق افتاد و این یک ترکیب آموزش سنتیمان است که آن قبلی را هم قطعاً حضور در مدرسه هم امکانپذیر است و میتواند داشته باشد.
عزیزان نکاتی را بیان کردند یکی در مورد کیفیت کم آموزش فضای مجازی شاید شروعش است و هنوز فرصت کافی برای محتواسازیهای علمی و بهروز پیش نیامده است و یا کم کاری شده است.
ولی من شاهد و ناظر گروههای توانمندی هستنم که واقعاً چنین کاری را انجام میدهند. محتواهای به روز، علمی و مناسب را برای دانشآموزان تهیه میکنند.
بعضی از دوستان نبود فعالیت جسمی را بیان میکنند.
ببینید واقعیت این است که الآن معلم نمیتواند خیلی از فعالیتها را داشته باشد.
مثل یک نکته دیگر که فرد دیگری بیان کردند، نبود ارتباط عاطفی است. نبود ارتباطات کلامی خیلی در فضای مجازی بیشتر شده است.
تن صدا هنوز استفاده میشود ولی خیلی از آن ارتباطات نگاهی نیست. اگر مادر جایگزین مناسبی در این حوزه نباشد، ممکن است بچهها واقعاً دچار اضطراب، دچار افسردگی و مشکلات سلامت روان بشوند.
ما از مادران میخواهیم باور کنند که زندگیشان تغییر کرده است. میدانم که در آن ۵ یا ۶ ساعت تنها بودن به کلی از کارهای زندگیشان میرسیدند. ولی الآن اگر یک چنین چیزی به وجود آمده است، قدر کنار هم بودن را بیشتر بدانیم.
پژوهشها ثابت کرده چون خیلی از جاهای دنیا آموزش از راه دور را زیاد داشتند و آموزش مجازی را قبل از کرونا هم داشتند، مباحث آموزش در خانه یک نظریه معتبر است. و خیلیها به دنبال همچنین چیزی بودند.
به دلایل مختلف در هر صورت تمام پژوهشهایی که این قضیه را نشان داده است، بیشتر دو نگرانی دارند:
- یکی نگرانی زیادی که بچههایشان از فضای اجتماعی دور است، این درست است. ولی چون بازه زمانی کوتاهی است، جای نگرانی نیست. ما دوباره فضای اجتماعی را خواهیم داشت برای فرزندان الآن هم باز در بعضی از روزها میتوانند از فضای مدرسه بهرهمند شوند.
یک نکته اساسی در این حوزه این هست که پژوهشها ثابت کرده است که بچههایی که در فضای مجازی و مدرسه مجازی درس خواندند در بزرگسالی سازگارتر شدهاند. چون تنشهایی که در ارتباط با همسن و سالهایشان در مدرسه هم ممکن بود اتفاق بیفتد. یا حتی ممکن بود خودشان نداشته باشند.
ولی ببینید مثلاً یک پاککن جابهجا میشود یا بچهها با هم درگیر میشوند. برای یک تغذیه، برای یک هول دادن در مسیری که وارد حیاط میشوند. یا از این دست موارد برای بچهها کمتر دیده میشود. و ناخودآگاه میزان سازگاری آنها افزایش پیدا میکند.
بحث من این است ما الآن در مدرسه مجازی هر دو را کنار هم داریم.
- نکته دیگر این است که متأسفانه تنش در خانوادهها بالا میرود برای حضور بیشتر در فضای خانه که این را مادر میتواند مدیریت کند.
قبل از بحث کرونا پژوهشی انجام شده بود در مورد بزرگترین مشکل ایجاد شده در آموزش مجازی و مدرسه مجازی. ایجاد سلیقه والدین در پروژه بچهها یعنی وقتی که معلم تدریس میکند با یک شیوههای درسی، مادر چون در کنار کودک است و میبیند و میگوید اینجا را اینطوری میگفت بهتر بود. این را اینطوری بهت یاد میدهم.
این دخالتها و رفتارهای سلیقهای والدین در پروسه آموزش میزان تنش را بیشتر میکند. ما به عنوان یک والد باید بتوانیم تغذیه مناسب برای بچههایمان تهیه بکنیم.
حتماً بخواهیم از او در بین درس بلند شود راه برود. اگر مدرسه میرود به مسائل بهداشتی حواسمان باشد. چنین مواردی را به عنوان یک مادر داشته باشیم. و در کنار هم بودن رو برای هم تمرین کنیم.
فرزندمان میتواند از آموزش مجازی استفاده کند و بسیار بهتر از آموزش کلاس استفاده کند. هردوی آنها یکسری محاسن و یکسری معایب دارد.
نمیگویم میتواند جایگزین بشود ولی در کنار آموزش حضوری در مدارس میتوانیم به رشد فرزندان ما کمک
کند.
پرسش تلفنی: دختر بنده ۴ تا فرزند دارد. که این 4 تا یکی دبیرستانی و سه تا دبستانی و دو قلوی کلاس اولی دارد.
یعنی ۴ نفر را باید بتواند همزمان نظارت کند آیا با این وضعیت فکری شده برایش یا نه؟ که این مادر چطور میتواند در این ساعتها بر همه کلاسهای فرزندانش نظارت داشته باشد؟
پاسخ خانم دکتر امیرآتشانی: ببینید بحث این نیست که مادر نظارت داشته باشد. مادر قطعاً نظارت این را دارد که در فضای مجازی مثلاً اگر یک زمانی هست که کلاس وجود ندارد حتماً نظارت کند که فرزندش در فضای دیگری نباشد.
یک نظارت کلی آموزشی از طرف مدرسه مثل نظارت حضوروغیاب در فضای مجازی، مثل فضای حقیقی یا موارد دیگر.
پرسش مجری: نظم را چگونه میتوان در فضای مجازی و مدرسه مجازی داشت؟
پاسخ خانم دکتر امیرآتشانی: ببینید ما انسانها در برابر هر تغییری دچار اهمال کاری میشویم و وقتی که میخواهیم یک تغییر در زندگیمان بدهیم ناخودآگاه دنبال مشکلات آن وضعیت هستیم. دنبال نقاط ضعف هستیم و دنبال این که فرار کنیم از آن وضعیت، مثلاً بچه من قبلاً در مدرسه سرکلاس مشکلی نداشته ولی الآن یک ربع مینشیند و بعد بلند میشود و میگوید من دیگر خسته شدم و نمیتوانم ادامه بدهم. یک چنین چیزهایی در هر تغییری اتفاق میافتد.
ولی اگر والدین با درایت مثلاً باید با درایت حواسشان به بچهها باشد.
ولی ارزیابی کامل را نیازی نیست چون مدرسه باید انجام دهد و قطعاً این اتفاق باید بیفتد و ارتباط مدرسه و والدین بیشتر باشد.
ولی خواهش میکنم از والدین در هر مدرسه در هر نقطه از این کشور یک برنامهای دارد. برای آموزش مجازی و مدرسه مجازی اظهارنظر زیاد و ابراز سلیقه چون برنامه جدید است.
هرکدام از والدین به خودشان این اجازه را میدهند که بگویند و اظهارنظر کنند. خیلی خوب است که نقاط قوت و ضعف را بیان کنید، ولی اینکه مداوم بخواهید برنامه بدهید نگرانکننده است. و قطعاً بیشتر تخریب آن برنامه را خواهد داشت. امیدواریم که با صبوری این مرحله را بگذرانیم.
دیدگاهتان را بنویسید